Ongepaste stelligheid

Reagerend op een voorzet van mij, schreef Dick vorige week een interessante blog over een (vooral) extern bepaald geloof of een (vooral) intern bepaald geloof. Dat naar aanleiding van een uitspraak van Karel Smouter. Vandaag wil ik stilstaan bij een ander aspect uit diezelfde quote – de stelligheid – en daarmee reageren op Dick.

Vacuüm

Dick schreef: “Een verplichtend geloof heeft als groot nadeel dat, als diegene die de plicht oplegt eenmaal uit beeld verdwijnt, er een vacuüm ontstaat.” Ik denk dat ik, meer dan ik zou willen toegeven, grotendeels geleefd heb vanuit een verplichtend geloof. Alhoewel ik mezelf zie als een (zelf)kritisch persoon – wat wringt met een verplichtend, (vooral) extern bepaald geloof – is het een verklaring voor het vacuüm waarin ik mij meen te bevinden. En het is voor het eerst dat ik er deze woorden aan geef. Daarom deze quote in mijn vorige blog:

“It’s not that I don’t believe. It’s just that sometimes faith feels more like cataracts than clarity. Please, go gentle on me.”

Ergernis

Zittend in de kerk probeer ik de ergernis die ik ervaar weg te stoppen, te negeren, maar het lukt niet. Toegeven, een voorganger kan het op dit moment niet snel goed doen bij me. En da’s natuurlijk oneerlijk. Maar een preek is me regelmatig te ‘eenvoudig’ (oppervlakkig) en als dat niet het geval is, stoor ik me aan de stelligheid waarmee een Bijbeltekst of -gedeelte wordt uitgelegd. Ik bedoel, dan gaan we een keer de diepte in en dan ervaar ik dat we op voorhand de uitkomst van de verkenning al hebben vaststaan. Er daarmee is het geen verkenning meer.

Verkenning

Zo zou ik mijn eigen zoektocht typeren: een verkenning. Daarom ook mijn weerstand tegen kerkjargon omdat ik in mijn eigen woorden onder woorden wil brengen wat ik voel, beleef en ervaar. Een verkenning heeft geen vooraf vastgestelde uitkomst. En verkennen is niet gelijk aan twijfelen. Over twijfel schreef ik een jaar geleden al eens. Ik ervaar geen twijfel over wat ik ben gaan zien over de essentie van mijn geloof (daarover later meer), maar ben wel op zoek naar meer ruimte voor interpretatie.

In mijn eigen gemeente mogen we graag benadrukken dat we enorm divers zijn. Maar vaker dan ik zou willen mondt die diversiteit uit in een (slap) compromis. Ik zou meer ruimte willen, ook in de kerkdiensten, voor andere inzichten en zienswijzen. Uiteraard wordt die opvatting gevoed door veel lezen. Maar wat zoek ik dán? Want ruimte voor diversiteit lijkt niet het antwoord. Een stuk meer Godsmysterie?

Zelfrelativering

De stelligheid waarmee doctrines (ongemerkt) onderstreept en beargumenteerd worden vind ik regelmatig ongepast. Dat had ik eerder nooit. Laat ik direct toegeven dat ik denk dat er wel degelijk een (één) waarheid is en dat die waarheid ten dele gekend kan worden. In dat opzicht ben ik geen postmoderne christen. Maar bij het zoeken en proberen te kennen van die waarheid past ons enige bescheidenheid. Allereerst bij het al dan niet (kunnen) behalen van het einddoel, en daarnaast in de gesprekken en het onderwijzen (kerk) met/van anderen mensen die tot andere inzichten (zijn ge)komen.

Een kinderbijbel lezen kost me daarom bij sommige verhalen moeite (te beginnen bij Genesis) omdat ik me afvraag in hoeverre ik mijn kinderen een bijbelinterpretatie wil ‘aanleren’ waarvan ik zelf gaandeweg ben gaan denken: ‘het hoeft van mij niet meer zo gebeurd te zijn’. Maar wat dan wél? Overal van zeggen dat je het niet per sé meer zo ziet is bij elkaar genomen ook niet echt constructief. En het kán wel degelijk zo gebeurd zijn. En wat zegt dat dan over de waarde en waarheid van de Bijbel?

De- en reconstructie

Zo nu en dan lees ik mijn eigen blogs terug. In dat opzicht fungeert geloofsvoer.nl als een soort dagboek waarmee ik mijn eigen gedachtegang over tijd kan volgen. Een beetje spannend is het wel, zo op een openbare website je gedachten delen over iets dat zeer wezenlijk voor me is. Maar de vrijmoedigheid die ik daarbij ervaar neemt rechtevenredig toe met het de- en reconstructieproces. We zullen er vast nog veel meer over schrijven. Voor nu sluit ik af met een stuk tekst van mezelf van vorig jaar mei:

Kaartenhuis

Spannend wordt het wel wanneer het proces van deconstructie de kern van je geloof gaat raken. Voor mij is dat niet zozeer de vraag óf God bestaat, maar wel wat het betekent om in hem te geloven. En wat dat zegt over anderen, die niet in hem geloven. Wat dat zegt over wat ik weet, of überhaupt kán weten. In hoeverre ik hem kan kennen. In hoeverre God zich laat kennen. Mijn al dan niet aanwezige vrije wil (ja, die vraag staat nog steeds open). God’s plan met de wereld. Hoe ik omga met tegenslagen, ziekte, rampen. Dichtbij of ver weg. In hoeverre raakt mij dat of laat ik mij dat laat raken? En ik heb vast nog vele andere voorbeelden in m’n hoofd nadat ik deze blog heb gepubliceerd.

Ach, misschien kabbel ik wel gewoon verder in m’n geloof. En misschien is dat ook wel oké. Maar misschien ook niet. Deze podcast Reconstruct zet me in ieder geval op een voor mij leuke en uitdagende manier aan het denken over theologische en filosofische onderwerpen. Soms raak ik ze een beetje kwijt, maar de grote lijn is en blijft goed te volgen. Een aanrader om eens nader naar jouw eigen kaartenhuis te kijken. Als je wilt. Als je durft (en dat is geen grapje).

Volgende week is het woord weer aan Dick!