Kerkjargon

Bere-interessant, die eerste blog van Dick hier op geloofsvoer. Taal, daar is nog zoveel meer over te schrijven. Toegespitst op de woorden die we gebruiken binnen de kerk noem ik het ook wel eens ‘kerkjargon’. Op jongere leeftijd keek ik op tegen leeftijdsgenoten die welbespraakt onder woorden konden brengen wat Jezus voor hen, heel persoonlijk, betekende. Tja, iets eloquent onder woorden brengen maakt het nog niet meer wáár. Of wel?

Normaal praten

Eerder schreef ik hier al eens over mijn ervaringen als jeugdouderling. Daar constateerde ik dat ik, gaandeweg, het normale taalgebruik binnen de kerk(leiding) ging overnemen. Lof oogsten met mooie volzinnen tijdens een gebed, alhoewel niet minder gemeend, maakt dat ik toch soms wat ongemakkelijk terugkijk. Maar dan vooral op het feit dat ik mij dit kerkjargon ongemerkt eigen heb gemaakt.

En daarmee voel ik mij aangesproken door de blog van Dick. In die ‘glazige ogen’ zag hij immers twee dingen misgaan:

• het onvermogen van moeder om de vertaalslag te maken naar ‘andersdenkenden’
• het onvermogen van moeder om kritisch te zijn op haar eigen uitleg

Lees zeker even dit blogje op wijlen staatgeschreven.

Kritisch vertalen

Door kerkjargon te gebruiken wordt de vertaalslag naar ‘andersdenkenden’ alleen maar complexer. Die beste andersdenkenden bevinden zich zowel binnen als buiten onze kerkmuren (stukje jargon ;-). Want op een zeker moment lukt het je niet meer om in normale taal, in eigen woorden, tot uitdrukking te brengen wat je denkt, voelt en gelooft. Ik worstelde daar mee en schreef er over in deze blog.

En als je er bepaalde denkbeelden, ideeën en overtuigingen op nahoudt die je niet meer in eigen taal kan verwoorden… Tja, dan komt bij mij het woord indoctrinatie naar boven. Onlangs keek ik de miniserie Waco en ik schreef al eens over indoctrinatie in de context van de hel. Zijn en blijven we wel kritisch op onze eigen uitleg, naar onszelf en naar anderen?

En wat als je die eigen woorden niet kunt vinden? Prima, wat mij betreft.

Spoken word

De afgelopen jaren ben ik tussen de herrie door meer en meer rustige nummers – vaak van diezelfde ‘harde bands’- gaan waarderen. Maar ik zocht ook verbreding in mijn muzikale smaak: meer ‘spoken word’ ter afwisseling van de harde ‘screams & growls’ (het liefst in één nummer). Ik beschreef het kort in deze lyric post.

En zo stond ik samen met Dick in Rotown Rotterdam bij Levi the Poet. Waarom spreekt dat ons beide aan? Omdat hij (Levi), naar mijn idee:

• het vermogen heeft om de vertaalslag te maken naar ‘andersdenkenden’
• het vermogen heeft om kritisch te zijn op zijn eigen uitleg

En ja, hij weet dat te verpakken in ‘moois’. Maar taal over geloven, over kerk, kan ook aanstootgevend zijn wanneer het zo ver afstaat van het kerkjargon. En toch lijkt hij te kunnen verbinden, ook (vooral) op zijn laatste album.

Cataracts (staar)

Levi is in het openingsnummer van zijn nieuwe album Cataracts direct haarscherp over het taalgebruik in de kerk. Cataract (staar) “…is een vertroebeling van de ooglens waardoor het zicht vermindert. In extreme gevallen wordt de ooglens geheel ondoorzichtig, waardoor blindheid van het oog optreedt.” Kerkjargon vertroebelt het zicht, bemoeilijkt de dialoog en staat de verbinding met ‘andersdenkenden’ in de weg.

Een zo’n nummer als ‘The Dark Night of the Soul’ hakt er dan in bij mij. Omdat hij, gebruikmakend van geheel andere woorden, zo treffend een gevoel kan verwoorden. Bij tijden murw door de herhaling, soms eenzijdige en voorspelbare invalshoeken in de kerk voelt dit zo fris en tegelijkertijd indringend.

“It’s not that I don’t believe. It’s just that sometimes faith feels more like cataracts than clarity. Please, go gentle on me.”

Het album piekt met het voorlaatste (lange) nummer (een tirade) en sluit af met een zeer bemoedigend nummer: ‘Keep Forgiving‘.

Wat bedoel je?

Dat is een vraag die we (en dus: ik) vaker moeten stellen. Kerkjargon sluipt er in maar brengt niet zoveel positiefs met zich mee. Misschien kom ik er nog op. Bevraag elkaar zodat geloven gaandeweg niet achter een veilige muur van minder en minder betekenende woorden verborgen gaat. De balans tussen scherpte en liefde is een lastige, zeker. Maar het ontslaat ons niet van de verplichting het gesprek over geloven mee te laten ontwikkelen met de tijd. En dat is een uitspraak waarmee menig mens mij op het immer aangehaalde ‘hellend vlak’ zal plaatsen. Maar taal ontwikkelt en geloven ontwikkelt en daarmee de taal over geloven ook.

Karel Smouter observeerde scherp in het nieuwste nummer van De Nieuwe Koers dat zijn sociale kring van gelovige vrienden  – verenigd in hun ‘Bid- en Bijbel Klup’ – nogal veranderd is.

“In de loop der jaren gebeurde er iets geks. Degenen die aanvankelijk het meest stellig waren in hun geloof, waren het aan het eind van hun studietijd zo goed als allemaal verloren. Terwijl zij die er het minst mee hadden, er tegenwoordig het meest uitgesproken geloofsleven op nahouden.”

Wat zegt ons dat? Dick, een voorzet voor jouw volgende blog?