Verweten door je geweten

Begin september blogde ik ‘Die man moet huilen’ nav een preek in mijn gemeente. Over hoe moeilijk het kan zijn je te richten op alles dat je wél ontvangt. Je te richten op het doorgeven van wat je ontvangt ipv op dat wat je niet ontvangt, maar wel graag wilt. Twee weken later ging ik verder over ontvangen: genade ontvangen. Maar wat is genade (niet)? Vandaag wil ik stilstaan bij wat je in de weg kan staan om te kunnen ontvangen. En dat is je geweten.

Afgelopen woensdag probeerde ik het bruggetje naar bijvoorbeeld porno te maken. Wederom baseer ik deze blog op een preek van onze voorganger Marco, uit de dienst van zondag 13 september. Een Avondmaalsviering. De gehele dienst is na te luisteren via www.kerkomroep.nl (NGK II, Zwolle).

Boom

Zijn we niet vaak als de afbeelding van de doorgezaagde boom? Als je alles zou kunnen zien dat ons geweten ons gewenst en ongewenst voorhoudt? Bevlekt, een beetje vies. Misschien wel heel vies. Vies omdat je bepaalde beelden niet meer van je netvlies krijgt (porno?). Al die ringen hebben ons (geweten) gemaakt tot wat het is/wie we zijn. Gevormd uit onze daden.

Maar hoe kan dat nou? Eerder lazen we toch over de vrijspraak, de vergeving en de genade? Waarom dan toch dat geweten? Die schuldgevoelens?

Samenweten

Voordat ik die vragen ga verkennen, eerst even wat over ons geweten. In het Grieks staat er suneidesis en hier vind je een hele studie over het gebruik van dit woord in de Bijbel. Het betekent: samen met iemand anders weten. En omdat God niets ontgaat, weten we alles samen met (tenminste) God en zijn Geest die in ons is.

De Bijbelse toepassing is ‘besef van zonden hebben’ (Hebreeën 10:2) en ‘rekening houden met God’ (1 Petrus 2: 19). Alhoewel de NBG vertaling van dat laatste vers duidelijker is in deze context.

2 Anders zouden die offers allang niet meer gebracht worden; degenen die aan de dienst deelnemen, zouden immers als ze eenmaal gereinigd zijn geen enkel zondebesef meer hebben. (NBV)

19 Want dit is genade, indien iemand, omdat hij met God rekening houdt, leed verdraagt, dat hij ten onrechte lijdt. (NBG)

Goed en niet goed

Gods Geest laat je meer en meer weten wat goed is en wat niet goed is. Overigens denk ik wel dat ieder mens in de basis een soort gevoel heeft voor wat goed is en wat niet goed is. Maar de wijsheid van Salomo laat ons zien dat niet alles zwart/wit is en dat we kunnen groeien in wijsheid over goed en kwaad. Wanneer we samen weten met Gods Geest gebeurt dit. Andersom worden we gewetenlozer wanneer we aan God voorbij leven en zijn Geest geen ruimte in ons leven krijgt. Dat kan door zonde.

Het is dus belangrijk dat ons geweten ook echt samenweten is mét God. En ons geweten dient telkens weer gereinigd te worden. In Hebreeën 9 kunnen we uitgebreid lezen over deze reiniging onder het oude en het nieuwe verbond. Waarom? Om de aanklacht weg te nemen. Later meer over Hebreeën 9.

De aanklacht

Eerder schreef ik over de vrijspraak in de context van genade. De vrijspraak vernietigde de aanklacht. Door het offer van Jezus is er geen aanklacht meer tegen ons bij God. We zijn vrijgesproken, vergeven en mogen delen in zijn genade.

En toch, het voelt alsof er alsnog een aanklacht tegen ons bestaat. Na een misstap, na zonde. We wéten dat we vrijgesproken zijn, maar voelen dat lang niet altijd zo. Daar komt het geweten in beeld. We voelen ons schuldig over onze tekortkomingen. We redeneren dat er onvoldoende genade voor ons is, of dat we de genade niet verdienen. Lees je het? Genade verdienen? Genade ontvang je juist zónder dat je het verdient!

En toch. Die aanklacht. Ons geweten. Het staat ons in de weg die geweldige genade van God in volheid te kunnen ontvangen. Daarom is reiniging nodig.

David en Batseba

Een voorbeeld. In 2 Samuël 11 lezen we over David en Batseba. David stuurt Uria, de man van Batseba, naar het front zodat hij met haar kan zijn nadat Uria sterft.

Én óf die daad hem achtervolgde. In Psalm 51 zegt hij:

5 Ik ken mijn wandaden,
ik ben mij steeds van mijn zonden bewust,
6 tegen u, tegen u alleen heb ik gezondigd,
ik heb gedaan wat slecht is in uw ogen.

Alsof hij telkens weer voor zich zag hoe Uria stierf aan het front en hoe hij vervolgens met Batseba in bed lag. Zijn geweten klaagde hem aan.

Reiniging

Maar God vergaf David (2 Samuël 12: 13). In Hebreeën 9 lezen we de volgende belofte (NBV):

14 hoeveel te meer zal dan niet het bloed van Christus, die dankzij de eeuwige Geest zichzelf heeft kunnen opdragen als offer zonder smet, ons geweten reinigen van daden die tot de dood leiden, en het heiligen voor de dienst aan de levende God?

God wil ons niet alleen de zonde vergeven, zoals David werd vergeven, maar ook ons geweten reinigen. De aanklacht die bij God niet meer bestaat, maar bij ons nog wel zo voelt, wegnemen. God wil dat geven en het vraagt, wederom, alleen dat we er om vragen.

Tot slot

Onze predikant verwoordde het in onderstaand gebed:

Heer maak mijn geweten rein met het bloed van de Here Jezus zodat het wordt geheiligd, apart wordt gezet voor de dienst aan U. Dat we steeds meer samenweten en dat ik leer onderscheiden wat goed en kwaad is.

Dat is vrij zijn. Niets meer worden verweten door je geweten. Dat hebben we vervolgens gevierd aan de tafel van de Heer, met brood en wijn.

We zijn vrijgesproken.