Geïndoctrineerde hel, of niet?

Deze week kwamen er in m’n hoofd weer twee gedachten bij elkaar. Daar gaan we: een tijd terug kreeg ik het met twee andere kerels over indoctrinatie. Deed me later denken aan de docu Jesus Camp die ik jaren geleden eens zag. Indoctrinatie en (impliciete) domheid worden nog wel eens in één zin gebruikt. Dat jeukt. Afgelopen week luisterde ik een podcast over de verschillende zienswijzen op de hel. Tja, waarom geloof ik eigenlijk dat de hel is wat ik denk dat het is? Indoctrinatie? ’t Leek we wel leuk deze twee lastige onderwerpen in één blog te behandelen. Immers, lastig + lastig = niet per sé lastigst. Wel lastiger, denk ik.

Indoctrinatie

De recensie van Jesus Camp op Filmtotaal.nl eindigt met de zin: Jesus Camp opent de ogen voor dit verbijsterende staaltje hedendaagse indoctrinatie. Dat gaat over diezelfde Jezus waarvan ik geloof dat hij ook mij redde, en redt. Dat gaat over christenen, net als ik. En dat woord indoctrinatie heeft inderdaad “een sterke negatieve connotatie“. Maar… tijdens het studeren voor een tentamen een tijd terug, vlak na het gesprek met die twee kerels, kwam ik er achter dat dit woord in het Engels een heel andere ‘connotatie‘ heeft. In het betreffende boek las ik dit:

From their first day at an organization, new employees should be taught and encouraged to assume a "privacy first" mindset. When they observe that leaders and fellow associates are genuinely committed to data security and privacy protection, new hires are more likely to respect and comply with established reporting and handling policies.
Initial security indoctrination and training should also teach employees to recognize vulnerabilities and to capture (and report) basis information when encountering a potential of actual breach.

Geen vleugje negativiteit. Nemen we de Engelse wikipedia definitie van ‘indoctrination’ dan lezen we:

Indoctrination is the process of inculcating ideas, attitudes, cognitive strategies or a professional methodology. Indoctrination is a critical component in the transfer of cultures, customs, and traditions from one generation to the next.

Die definitie lijkt me helemaal in lijn met hoe het woord in mijn studieboek wordt gebruik. In het Nederlands lezen we echter:

Indoctrinatie (of: indoctrineren) is een vorm van manipulatie door het systematisch en eenzijdig onderwijzen van aanvechtbare overtuigingen of opvattingen, met de bedoeling dat deze kritiekloos worden aanvaard.

Het woord indoctrinatie doet ook denken aan doctrines en dogma’s. In deze blog van november 2015 maakte ik al een start met dit alles en stipte ik ook ons idee van de hel aan. Ook een aanrader is deze (korte) blog, getiteld ‘Als ik m’n oren niet geloof’.

De hel als voorbeeld

Oké, we hebben ongeveer vastgesteld wat indoctrinatie betekent. Aangevuld met het besef dat de betekenis van het woord nogal kan verschillen tussen talen (en culturen?). Neem dan de hel. In onderstaande podcast gaat het over de verschillende (protestantse) zienswijzen op de hel. Grofweg onder te verdelen in:

• Universalism, iedereen wordt gered en komt in de hemel en daarop kan je geen invloed uitoefenen
• Eternal conscious torment, iedereen die Jezus aanneemt als zijn verlosser komt in de hemel, de rest van de mensen gaat naar de hel wat een plek van eeuwigdurende pijniging/kwelling is, die je bewust meemaakt/voelt
• Annihilationism, iedereen die Jezus aanneemt als zijn verlosser komt in de hemel, de rest van de mensen houdt op te bestaan

Er zijn relatief weinig aanhangers van het universalisme als in: de hel bestaat niet omdat iedereen naar de hemel gaat. Gods genade is zo groot dat hij iedereen redt. Persoonlijk voel ik me niet aangesproken door deze zienswijze en kan ik deze ook niet rijmen met wat ik in de Bijbel lees. Maar ja, hoe zit dat dan met het annihilationisme? Ook daar voelde ik me niet door aangetrokken, maar zo op het eerste gezicht is deze zienswijze best (ook) te rijmen met wat er in de bijbel staat. Ik heb dus de ’traditionele hel’ kritiekloos eigen gemaakt in de loop der jaren. Ik ben geïndoctrineerd, zo je wil (al zou ik dat zelf niet zo omschrijven). Nou heb ik dat nooit als een bewust proces ervaren, maar daar kan iemand tegenin brengen dat dat nu precies een kenmerk is van indoctrinatie ;-)

Alternatieve zienswijze

Gaandeweg ben ik wel gaan inzien dat je de bijbel altijd leest met een bepaalde bril op. Dat kan bewust zijn, maar ook onbewust. Op zichzelf hoeft daar niks mis mee te zijn, het gaat mij er vooral om hoe je reageert op iemand die vanuit een andere bril kijkt. Is dan je eerste reactie je hakken in het zand te zetten? De ander ondergraaft misschien het fundament van je geloof en kan dat pijn doen en confronterend zijn. Voor wat betreft de hel denk ik dat de zienswijze van annihilationisme, ofwel: tijdelijk straf/tijdelijke hel, een zienswijze is die goed te verdedigen is vanuit de bijbel. Ik ben zeker geen theoloog en doe het met de grijze cellen die me gegeven zijn. Het voelt bevrijdend om minder aan die vreemde hel waarover ik geleerd heb vast te houden en me open te stellen voor alternatieve zienswijzen. Lees zelf eens deze blogserie van Preston Sprinkle en ondervind wat het met je doet. Let wel: de bijbel dient altijd de toets te zijn. Niets anders.

Domme jonguh

Ben ik een domme jongen? Ben ik geïndoctrineerd? Nee, ik denk van niet. Tijdens het opgroeien neem je zo ontzettend veel dingen gewoon voor waar aan. Omdat je niet beter weet, maar ook omdat je geen zin hebt er studie van de te maken. In zekere zin dus luiheid. Anderzijds: je kan niet altijd alles zelf onderzoeken. De voor mij mogelijke herdefiniëring van de hel is een langzaam proces. Waarin ik wel of niet afscheid ga nemen van vertrouwde ideeën en zienswijzen, met als doel het aannemen van andere ideeën en zienswijzen.

Zeg nou zelf, dat klinkt niet erg geïndoctrineerd, of wel?