De progressieve christenen

Hier op geloofsvoer is al veel geschreven over postmoderne christenen, vooral door mijn zwager Len. Absolute waarheden, zoals traditioneel verkondigd in het christendom, zijn een gruwel voor de postmodernist. Waarheid is in zichzelf een relatief concept. Kenmerkend voor het postmodernisme is  “…de radicale ontologische en epistemologische twijfel aan waarheid” (bron).  Remember, de ontologie is de zijnsleer en de epistemologie de kennisleer. Vandaag een blog over de progressieve christenen aan de hand van een blog en een podcast.

Smaken

Aangaande religie heb je te maken met conservatieve en progressieve mensen, en alles wat daartussen zit. Gechargeerd gezegd zijn de conservatieven (overwegend) rechts en de progressievelingen en liberalen (overwegend) links. Voor wie er van houdt, je hebt dan ook nog het progressief liberalisme. Conservatisme is gericht op behoud (conservation) en progressivisme is gericht op vooruitgang (progress). Als christen lijk ik vaak min of meer automatisch in het ‘kamp’ van de conservatievelingen te zitten. Daarnaast heb ik moeite met de impliciete aanname die ik vaak bespeur dat vooruitgang per definitie goed is en in dat opzicht superieur is aan conservatisme. Tegelijkertijd schuif ik op van conservatief naar progressief.

Bible believing

Het wordt helemaal leuk (en complex) wanneer je dit alles projecteert op christelijk overtuigingen. Velen van ons pretenderen toch ‘Bible believing christians’ te zijn? Daar zit nogal een veronderstelling onder, namelijk dat over hoe je de Bijbel gelooft (interpreteert) geen misverstand kan bestaan. Kuch. In de Amerikaanse (en Nederlandse?) context kom je al snel uit op het punt van ‘biblical inerrancy‘ met als boegbeeld het ‘issue’ van homoseksualiteit. Dichterbij huis: onlangs besloot de synode van de Gerefomeerde Kerken vrijgemaakt “de ambten van diaken, ouderling en predikant open te stellen voor vrouwen en ook het preekconsent beschikbaar te maken voor vrouwen.” Voor de één een zucht van verlichting, voor de ander een ‘slippery slope’ (what’s next?).

Een blogpost

Tja, dat bloggen kan wat losmaken hoor. Tenminste, in kleine kring dan. In mei schreef Alisa Childers de blog ‘5 Signs Your Church Might be Heading Toward Progressive Christianity‘. In juni schreef Natasha Crain in een (bevestigende) reactie de blog ‘Progressive Christianity is as Much of a Threat to Your Kids’ Faith as Atheism‘. De mannen van de BadChristian Podcast reageerden gepikeerd in deze episode. Joey besloot met Alisa in contact te treden en dat resulteerde in onderstaande episode, waarin Joey en Alisa in gesprek/discussie (geen debat) gaan over dit onderwerp.

Toegeven, Alisa weet een aantal zaken goed bij naam te noemen denk ik. Laten we haar 5 punten langslopen. Hopelijk zet het je aan het denken zoals het mij aan het denken zette.

1. De Bijbel wordt niet langer gezien als het gezaghebbende woord van God

Ofwel, de Bijbel levert in als het gaat om haar autoriteit. De Bijbel als absolute waarheid wordt als achterhaald beschouwd en een persoonlijke interpretatie van de Bijbel gaat zwaarder wegen dan wat historisch verstaan werd onder de betekenis van teksten. Denk aan uitspraken als:

• De Bijbel is een boek geschreven door mensen…
• Persoonlijk ben ik het niet eens met Paulus op dit gebied…
• De Bijbel laat immoraliteit toe, dus het is onze plicht ook elders uitspraken af te wijzen…
• God’s woord maakt onderdeel uit van de Bijbel…

Dit raakt direct aan je opvatting over de onfeilbaarheid van de Bijbel. In deze episode van de eerder aangeraden podcast Reconstruct geeft Dan (liberaal) zijn mening over deze opvatting. Komende week komt de episode van John (hervormd) uit, waarin hij zijn opvatting deelt. 

2. Gevoelens gaan zwaarder wegen dan feiten

Ofwel, persoonlijke ervaringen, gevoelens en meningen worden hoger gewaardeerd dan objectieve waarheid. In lijn met punt 1 wordt de Bijbel niet langer gezien als God’s woord en dat geeft ruimte aan gevoelens. Gevoelens die gaandeweg deze rol van autoriteit overnemen in het geloof en dagelijks leven. Denk aan uitspraken als:

• Dat Bijbelvers spreekt me niet aan…
• Ik dacht dat homoseksualiteit een zonde was totdat ik bevriend raakte met een aantal homoseksuele mensen…
• Bij mij gaat het er gewoon niet in dat Jezus goede mensen naar de hel zou sturen…

Dit raakt wederom aan je opvatting over de Bijbel op zichzelf, maar ook je bereidheid om alles altijd weer te toetsen aan de Bijbel. De Bijbel is niet maar op één manier uit te leggen, maar dat maakt niet dat we onze zoektocht naar de waarheid dienen te staken. Check deze en deze Reconstruct episodes, want hoe stel je de objectieve waarheid vast?

3. Essentiële doctrines zijn het onderwerp van herinterpretatie

Ofwel, doctrines – een verzameling leerstellingen (dogma’s) die niet ter discussie staan – staan wél ter discussie. Omdat dit afgeleiden zijn van de Bijbel en we door nieuwe interpretatie en voortschrijdend inzicht tot andere inzichten komen, staat we open voor een herinterpretatie. Denk aan uitspraken als:

• De opstanding van Jezus hoeft niet letterlijk zo gebeurd te zijn om als waarheid te kunnen gelden…
• Het standpunt van de kerk ten aanzien van homoseksualiteit is ouderwets en verdient een update, in lijn moderne cultuur…
• Het idee van een letterlijke hel is aanstootgevend voor niet-christenen en verdient een herinterpretatie…

Mijn zoektocht naar wat de hel betekent en inhoudt kan je feilloos scharen in deze categorie. Ook het onderwerp homoseksualiteit past hier perfect. Afgelopen week was er “Grote ophef in VS na homo-uitspraak Eugene Peterson“. Ik kan het boek uit de Counterpoints serie aanraden, en ook deze podcast episode. 

4. Historische term worden opnieuw gedefinieerd

Ofwel, essentiële termen krijgen gaandeweg een andere/nieuwe betekenis. Alisa noemt als voorbeeld de ‘door God geïnspireerde Bijbel’.  Historisch gezien bedoelen we als christenen hiermee dat God mensen gebruikt heeft om Zijn woord te schrijven. En niet een vorm van inspiratie die ook van toepassing was op de laatste christelijke radiohit. Ook liefde is is aan erosie onderhevig. Denk aan uitspraken als:

• God zou zondaars niet straffen, Hij is immers liefde…
• Natuurlijk, de Bijbel heeft autoriteit, maar dat hebben we de afgelopen 2000 jaar alleen wel verkeerd uitgelegd…
• Het is niet onze taak om over zonde te praten tegen mensen, het is onze taak ze lief te hebben…

Dit raakt mijns inziens aan je Godbeeld, je idee over de Bijbel, missionair zijn, tienden geven en hermeneutiek (de interpretatie van (Bijbel)teksten). Het sluit nauw aan op punt 3, alleen gaat het hier niet over menselijke doctrines, maar over de betekenis van Bijbelse woorden en concepten. Rob Bell – Love Wins. 

5. De kern van het evangelie verschuift van zonde en verlossing naar sociale rechtvaardigheid

Ofwel, we nemen gaandeweg afscheid van de noodzakelijke verlossing door de kruisdood van Jezus en ruilen haar in voor het zorg dragen voor de armen, zieken en onderdrukten. Jazeker, dit staat veelvuldig in de Bijbel. Maar de kernboodschap lijkt het niet te zijn. De verzoening met God door het offer van Jezus maakt ons vrij en als resultaat zetten we ons in voor armen, zieken en onderdrukten (of niet). Denk aan uitspraken als:

• Zonde scheidt ons niet van God, we zijn immers gemaakt naar Zijn beeld en Hij noemt ons goed…
• God had niet echt een offer nodig voor onze zonde; de eerste christenen deden aan het offeren van dieren en vertelden het verhaal van Jezus in gelijke terminologie…
• We hoeven het evangelie niet te prediken, we moeten gewoon liefde tonen door rechtvaardigheid te bereiken voor onderdrukten…

Het de discipelschap beweging herken ik hier wat van. Het activisme dat ons aanzet tot het doen van goede daden, maar mogelijk onbedoeld ons geloof plat slaat. In het begin van de blog schreef ik dat christenen als overwegend rechts worden gezien. Daar hangt samen met dit punt.

Conclusie

Alisa sluit haar blog af met ferme woorden. Die behoefte leeft bij mij niet. Ik sluit af met de volgende constateringen:

1. Het toepassen van hermeneutiek op (de) Bijbel(versen) maakt niet dat de Bijbel in kracht inboet, er vanuit gaande dat onze motivaties puur zijn.
2. Ruimte geven aan gevoelens is niet meer dan de Bijbel toepassen in ons dagelijks leven. Gevoelens zeggen óók iets, naast teksten.
3. Er wordt historisch niet zo eensgezind gedacht over belangrijke Bijbelse doctrines als wordt gesuggereerd. Mijn serie over de hel is daar een voorbeeld van.
4. Aan dit punt irriteer ik mij vooral, zonder het te zien als een grote bedreiging. Het ‘spelen met woorden’, benadrukken van de grenzen van onze taal.
5. Vanuit een maatschappelijke invalshoek herken ik dit punt wel, maar binnen de kerkmuren (en mezelf) mag het juist wel wat méér sociale rechtvaardigheid.

Ik zie in de progressieve christen niet zo’n bedreiging, maar dat zou ook consistent zijn wanneer ikzelf een progressieve christen ben. Toch zou ik mezelf (nog?) niet zo typeren. Ik hecht waarde aan tradities, doctrines en ‘dingen zoals ze zijn’. Je zou kunnen stellen dat ik intellectueel graag uitgedaagd wordt en de wens tot vooruitgang heb (1, 3). In mijn dagelijks leven lijkt het toch vooral comfortabel alles te houden zoals het is. In m’n bubbel met (te) weinig oog voor sociale rechtvaardigheid (5). Woorden staan ergens voor: zeg wat je bedoelt en bedoel wat je zegt. Een constante herdefiniëring van woorden en concepten is vermoeiend en leidt af (4). En over die gevoelens gaat mijn volgende blog (2).

Mooi weekend. Het is zomer, dus ik scheer m’n kop weer kaal. You’ve been warned.