Skip to main content

God 9.0 – over godsbeelden

Wat zijn godsbeelden en hoe veranderen die over tijd?

Renco schrijft vandaag verder over godsbeelden en hoe zijn godsbeeld flink verandert. Over hoe het boek God 9.0 kan helpen bij de lastigheid van andere en nieuwe godsbeelden.
| Renco Schoemaker |

In de komende podcast hoop ik met Dick van gedachten te wisselen over godsbeelden. Wat zijn dat eigenlijk? Het raakt aan een boek dat ik op dit moment lees: God 9.0. Een zoekopdracht hier leverde een eerdere blog van zwager Len op: God een afgod? Ons godsbeeld. In z’n simpelste vorm zijn godsbeelden precies dát: beelden van God. Je godsbeeld ontstaat als kind en ontwikkelt over tijd. Lees maar eens een kinderbijbel en je fronst hopelijk zo nu en dan bij de plaatjes die in jouw eigen jeugd juist helemaal pasten bij je ideeën en beeld van God. Een godsbeeld is ook best persoonlijk omdat het tegelijkertijd veel vertelt over jezelf. Genoeg stof tot nadenken, dacht ik zo.

Godsbeelden

Zoals het woord al doet vermoeden: je beeld van God hoeft op zich geen enkel verband te houden met wie God ís. Een net zo bevrijdende als beangstigende gedachte die soms tot terughoudendheid leidt bij mij. Want vanuit eerbied wil ik God toch ‘recht doen’ in mijn beeld, maar dat kán helemaal niet. En je géén beeld vormen van God – of beter: gevormd hebben – is evenmin een mogelijkheid. Dus blijven we allemaal onze eigen beelden van God er op nahouden. Past wel goed is de postmoderne tijd: niet alleen waarheid is individueel, maar ook God wordt zo individueel. Lekker in je eigen bubbel. En ik vermoed dat alle godsbeelden (ernstig) tekortschieten. En toch moeten we het er mee doen, voor nu.

Gelukkig hebben we de Bijbel waarin we God wel degelijk leren kennen. En op basis van de Bijbel zijn wel degelijk bepaalde godsbeelden af te wijzen. Maar diezelfde Bijbel is niet zo eendrachtig en consistent als ik had gehoopt. Daar zie ik inmiddels vooral veel waarde in – een argument voor mij om God steeds breder en groter te gaan zien – maar ik kan niet ontkennen dat ik regelmatig denk: hoe steekt God nou eigenlijk in elkaar? Wat is voor Hem hoofdzaak en wat zijn bijzaken? Zeker, daar komt weer de Bijbel om de hoek kijken natuurlijk. Het is mijn strijd tussen willen weten en tegelijk de betrekkelijkheid van het weten, weten.

Godsbeelden moeten veranderen over tijd, daar ben ik stellig in. Wanneer je net belijdenis hebt afgelegd in de kerk waarin je bent opgegroeid sta je wezenlijk anders in het leven dan wanneer je een keer of twee keer zo oud bent en het nodige hebt meegemaakt. Het boek God 9.0 (don’t judge it by it’s cover) komt daar in beeld voor mij.

God 9.0 – over godsbeelden

God 9.0 boek

“God 9.0 bouwt voort op de ‘integrale psychologie’ van Ken Wilber (1949). Deze Amerikaanse psycholoog combineerde tientallen ontwikkelingsmodellen met elkaar, van denkers en stromingen in oost en west, vanaf de oudheid tot nu toe. Hij beschrijft de ontwikkeling van ons bewustzijn in negen fasen (stadia, treden, lagen). Een andere psycholoog, Clare Graves, werkte de negen fasen uit in een kleurenspiraal die bekend geworden is onder de naam Spiral Dynamics.

Elke fase heeft een kleur die correspondeert met de kernwaarden, mogelijkheden en beperkingen van die fase. In ieder mens is de hele spiraal in aanleg aanwezig, maar per persoon (en per gemeenschap) zal op dit moment een bepaalde fase of kleur dominant zijn. In God 9.0 wordt dit model gebruikt om te laten zien hoe geloofs- en godsbeelden horen bij een bepaalde fase. Het boek wil lezers de moed geven om spiritueel te durven doorgroeien, ook als onze religieuze omgeving ons soms liever vasthoudt in patronen die niet passen bij een volwassen spiritualiteit.”

Bron. (verdrukte door mij)

“Je gaat inzien dat jouw godsbeeld, met alle respect, slechts jouw beeld is en dat God daar nooit mee kan samenvallen. (geel, God 7.0)”

Maar ach

In ons moderne denken moet je, zonder dat je weet waarover het gaat, toch vooral naar niveau 9.0, niet? Dat klinkt toch al beter dan 6.0, wetende dat 9.0 ook bestaat. De auteurs doen vakkundig hun best dat idee uit je hoofd te krijgen en slagen daar grotendeels in. De verschillende lagen zijn onmisbaar voor (spirituele) groei. Je kan niks overslaan, geen bocht afsnijden of stoomcursus nemen. Wat wél kan is gaandeweg – neem er ruim de tijd voor – vaststellen in welke fase je je grofweg bevindt. Door er over te lezen leer je verschillen verkennen en jezelf en anderen beter in te schatten. Het model spoort je aan het model zelf te relativeren. Er zijn er mee.

Ik kan kribbig worden van mensen die stellen dat ‘God gewoon liefde is’ en derhalve ook wel ‘liefde’ kan worden genoemd. Of universum, blegh. Anderen, die een vergelijkbare geloofsachtergrond en -opvoeding hebben gehad, zullen misschien menen dat ik de Bijbel niet letterlijk genoeg neem. Jaren geleden vond ik alles waar het woord ‘mystiek’ in voorkwam op voorhand al grote onzin, maar ach: wat wist ik nu eenmaal? En ik meen (en hoop) dat ik over 20 jaar eenzelfde uitspraak zal doen over deze blog: ach, wat wist ik nu eenmaal? Maar het is niet alleen berustende relativering; het is ook strijd, boosheid en moedeloosheid. Het is geloof én ongeloof.

Dit nummer blijft me grijpen.

Heavenly Father, it’s all a shot across the bow and I’m aware that it’s not fair to throw the whole body out but can we scuff up the navel?

Terug naar God 9.0. Volgens het boek wisselen ik- en wij-fasen elkaar steeds af. De negen lagen hebben dus afwisselend een ik-gerichtheid en een wij-gerichtheid. Daarin herkende ik mezelf direct. Er zijn periodes geweest waarin ik me wist op te trekken aan andere gelovigen en een aangename verbondenheid voelde. Maar die is geërodeerd, en niet pas sinds corona. Daaraan ligt geen specifieke gebeurtenis ten grondslag, de behoefte er aan is gewoonweg bijna helemaal verdwenen. Inspanningen om tot gezamenlijke geloofs- en godsbeelden te komen voelen op voorhand zinloos. Ik probeer positief-kritisch te blijven, maar moet waken voor cynisme. Ik mis diepgang en stoor me mateloos aan de bestaande kaders.

Op plichtsbesef en doorzettingsvermogen probeer ik verbonden te blijven in de hoop op een volgende wij-fase, zogezegd.

God 9.0 podcast

Voor wie niet direct zit te wachten op (wéér) een boek, kan je ook de korte podcastserie proberen. Je vindt die op Anchor.fm en en vanuit daar klik je door naar de favo podcast app. Het is een podcast met enkele afleveringen van gemiddeld ruim een half uur. De productiekwaliteit is goed en de gesprekken voelen authentiek aan. Ik heb ze met plezier geluisterd.

De eerste aflevering gaat over “[…] het hele idee van dit ontwikkelingsmodel, hoe het globaal in elkaar steekt, wat het aantrekkelijk maakt, wat de mitsen en maren erbij zijn, hoe het ook gebruikt wordt in personeelsmanagement en psychotherapie, wat dan de plus van een religieuze component kan zijn.”

De tweede aflevering gaat over “[…] de eerste zes lagen, hoe je die herkent in persoonlijke ontwikkeling van zuigeling tot adolescent, hoe je ze terug ziet in maatschappelijke stelsels en ondernemingsculturen, hoe ze zich vertonen in religieuze bewegingen – en hoe het herkennen ervan helpt bij het communiceren in gemeenschappen waar mensen zich in onderling verschillende lagen bevinden.”

De derde aflevering gaat over “[…] de beweging naar een holistisch perspectief, de beslissende omslag van laag zes naar laag zeven, de vraag hoe dat zou kunnen doorwerken in religieuze en maatschappelijke processen. Het wegvallen van ‘geloofsleer’ of specifieke godsbeelden, het ontstaan van een interreligieus perspectief, en hoe daarover te communiceren met mensen die dat vanuit hun eigen religie (inclusief dogmatisch atheïsme) een ‘gevaarlijke ontwikkeling’ vinden.”

De vierde en laatste aflevering gaat over “[…] de vraag hoe dit model zich verhoudt tot mystiek, omdat daarover dikwijls begripsverwarring bestaat. Hoe kan het dat een mystieke visionair oproept tot de kruistochten, of een ‘verlichte’ zenmeester zijn leerlingen naar het Japanse front stuurt? En is soms wat zich als vooruitgang of verlichting aandient, in feite regressie? Hoe houd je beide uit elkaar?”

Tot slot is er nog een extra aflevering waarin een lezer vertelt waarom het boek veel voor hem betekende.

Een lastig proces

En zo verwordt een blog die als insteek had over godsbeelden te gaan tot een meer persoonlijke inkijkje bij mijn worsteling. God’s bestaan is voor mij een non-vraag, maar wat en hoe ik over God denk en hoe dat zich verhoudt tot mijn gezin, familie, vrienden en (vooral) geloofsgemeenschap waarvan ik lid ben houdt me temeer bezig. Ik durf te stellen, tegen het arrogante aan, dat mijn godsbeeld in de afgelopen jaren wezenlijk veranderd is; en wel ten goede. Ik zeg arrogant omdat ik rationeel op geen enkele kan beargumenteren dat dit veranderende godsbeeld daadwerkelijk een vooruitgang is. Het boek Goed 9.0 leert me dat het mogelijk helemaal niets met arrogantie te maken heeft. Maar alles met spirituele groei.

In mijn vorige blog schreef ik:

God heeft voor mij in de afgelopen jaren een compleet nieuwe ‘gedaante’ aangenomen. Eén die tegelijk enorm uitnodigt tot verdere verdieping – maar ja: dan ‘moet’ ik weer lezen in complexe boeken – en mij onzeker maakt. Omdat de nieuwe gedaante niet meer erg lijkt op hoe Hij er daarvoor uit zag. Een veranderend Godsbeeld vraagt veel, in dat opzicht. Maar ze biedt ook veel, en daarom later meer over het boek God 9.0.

Predikant (en vertaler van het boek) Piet van Veldhuizen schrijft: Je kunt mensen aanmoedigen om kennis te maken met andere perspectieven, hun eigen spoor te volgen, hun eigen vragen te stellen. Wil je mij aanmoedigen? Ik heb dat zeker nodig zo nu en dan. Met het schrijven van deze en andere blogs hoop ik hetzelfde bij jou te doen.

Dick, ik zie er naar uit verder met jou te praten over dit onderwerp in onze podcast!

Iets meer over auteur Renco Schoemaker

Renco is ruim 35 jaar, man en vader van twee. Hij was eerder jeugdouderling in zijn gemeente in Zwolle. Hij mag graag fietsen, hardlopen, tv series kijken en bloggen. Luistert tot slot graag naar harde christelijke herrie.

Categorieën

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.