De dood bindt

Zondag 26 november was de laatste zondag van het kerkelijk jaar. Een zondag waarop we in onze gemeente in het bijzonder stilstaan bij alle mensen die in het voorgaande jaar zijn overleden. Hun namen worden genoemd. Sinds een aantal jaren ga ik rond diezelfde datum naar de begraafplaats in Zwolle voor ‘Herdenken Belicht – wandeltocht voor nabestaanden’. Op de momenten dat ik mezelf zo dwing om stil te staan bij de dood en de doden – en dat dwingen blijkt nodig – ervaar ik een samenbindende kracht. Ik ervaar ook rust en vertrouwen naast verdriet (en bij vlagen pijn). Daarover vandaag wat meer.

Gelijke basis

Er zijn niet veel plekken waar (veel) mensen samenkomen en tegelijkertijd geldt dat eenieder gelijk is. Althans, zo ervaar ik dat. In een kerkelijke gemeente zeggen we het vaak ook, streven we het zelfs na, maar is het in de praktijk toch zelden écht zo. Maar zodra je een begraafplaats betreedt is je komaf, etniciteit, welvaart, sociale status of grote mond gereduceerd tot niets. Prachtig verbeeld in de aflevering Horses van de TV-serie Ray Donovan (S5). Het is een ‘equal playing field‘ waarbij ik me voor mijn eigen gemak voor nu beperk tot de westerse samenleving. Het is op een vreemde manier ontnuchterend en rustgevend dat de dood zo werkt.

Daarnaast realiseerde ik me wederom dat verdriet 1) erg persoonlijk is en 2) juist om die reden zo nu en dan gerelativeerd dient te worden. Dat kan goed tijdens zo’n herdenkingstocht. Vooral in het begin is het (erg) druk en vang je flarden op van gesprekken over mensen die zijn overleden, al dan niet na een lang en/of zwaar ziektebed. Het onomkeerbare van de dood blijft steken, maar de pijn verzacht in het bijzijn van pijn en verdriet van anderen. De dood bindt.

De dood bindt

Je kent het wel: iemand overlijdt en de week tussen het overlijden en de begrafenis is een week van verdriet om de gezamenlijke vijand. Er vanuit gaande dat de overledene ook echt centraal staat, en niet zijn of haar nalatenschap, kan dit een periode van innige verbondenheid zijn. Het ophalen van herinneringen, het uithuilen en zwijgzaam delen in de pijn die onlosmakelijk verbonden is met de nieuw ontstane leegte. De dood bindt.

Wat ik dit jaar meer dan vorige jaren ervoer is dat de dood dus ook bindt in een bredere context. Tijdens de laatste zondag van het kerkelijk jaar in m’n kerkelijke gemeente en tijdens een druk bezochte (lange) herdenkingstocht langs de urnen en graven. En niet alleen als het verdriet en de pijn nog vers is.

Rust en zekerheid

Veel van mijn geloofszekerheden zijn niet zo zeker meer. Daarmee bedoel ik dat ik steeds minder geholpen ben met antwoorden die strikt rationeel van aard zijn en diep geworteld zijn in de traditie. Nu kan ik traditie prima waarderen evenals de ratio. Maar een optelsom van beide als het gaat om geloven in je dagelijks leven helpt mij weinig verder. Het leven kabbelt voor en geloven in God en Jezus die het goed maakte tussen mij en God zijn daar een belangrijk en wezenlijk onderdeel van. Maar het vuur wakkert minder sterk. En de bereidwilligheid dit (gedachten)proces hier te delen is eveneens afgenomen. Going through the motions. En dan eindig ik vaker dan ik wil toegeven bij het onverschillige, neutrale midden. Het zal bij de leeftijd (32) horen, niet?

Bovenstaande inleiding is nodig omdat het contrasteert met het gevoel dat ik had bij de herdenkingstocht en de kerkdienst de daarop volgende zondag. Een welkome rust en vast vertrouwen dat de dood níet het laatste woord heeft. Prachtig om daarvan te zingen, erover te horen en na te denken. Als nuchtere christen ben ik niet zo bezig met de grote toekomst na het leven hier op aarde (al fascineert die hel me).  Maar in de context van de dood zie ik het vuur van geloof en vertrouwen in me aanwakkeren. De dood bindt, op meerdere manieren.

ps. zou het de reden zijn dat ik vooral ‘zware muziek’ luister met veelal teksten over ‘de minder mooie dingen van het leven’? Mijn voorkeur naar de ‘negatieve’ emoties boven de positieve. Bijgaande afbeelding is gemaakt door Ryan Clarke, frontman van de band Demon Hunter, voor het album ‘The World Is A Thorn’.