Skip to main content

Een weekje Lesbos

Doet het er toe wat onze motivatie is om vluchtelingen te helpen op Lesbos? Telt de motivatie of het resultaat? Denk mee over deze, en meer vragen.

Alhoewel ik Lesbos nooit overwogen heb als vakantiebestemming, kan ik me voorstellen dat een weekje naar Lesbos gaan een aantal jaren geleden een heel andere betekenis had dan nu. Waar je eerder in de zomer op de stranden verbleef voor de warmte, de zon en het koele water kan je nu op diezelfde stranden dienstbaar zijn aan vluchtelingen die in gammele bootjes aan wal komen. En misschien is zelfs een combinatie wel mogelijk. Al in de zomer van 2014 nam ik me voor eens te bloggen over de motivaties van ons handelen. Waarom gaan we een weekje naar Lesbos?

Dichtbij huis

Nee, Lesbos is niet dichtbij huis. Maar echt ver weg is het ook niet. De titel van deze alinea verwijst meer naar mijn broertje en zijn vriendin verloofde die begin dit jaar een weekje naar Lesbos gingen om daar vluchtelingen te helpen, via Stichting Bootvluchteling. Juist omdat dit dichtbij huis was, bracht het bij mij een denkproces op gang: waarom gaat iemand een weekje naar Lesbos? Zijn daar meerdere ‘goede’ antwoorden op te geven? Volgens mij is het af te pellen tot de kernvraag: telt de motivatie of telt de uitkomst (resultaat)?

Motivatie…

Enerzijds kan je stellen dat de motivatie leidend is. Als christenen hebben we de opdracht gekregen voor onze naasten te zorgen, hen lief te hebben. Ook wel naastenliefde genoemd. We kunnen de drang voelen iets voor vluchtelingen te betekenen omdat we hen (terecht) zien als onze naasten. En dat leidt tot de intrinsieke motivatie (en mogelijk tegelijkertijd een gevoel van morele verplichting) naar Lesbos af te reizen en daar letterlijk vluchtelingen de helpende hand toe te steken. Wanneer daarbij geen sprake is van een eigenbelang spreken we ook wel van altruïsme.

…versus uitkomst

Anderzijds kan je stellen dat de uitkomst van het handelen centraal staat. Ofwel: zijn de vluchtelingen in Lesbos gebaat bij jouw aanwezigheid en inzet? En de inwoners? Vorig jaar was dat waarschijnlijk een zekere ja, maar inmiddels is de toestroom van (boot)vluchtelingen naar Lesbos flink afgenomen. Dat heeft zonder twijfel te maken met de deal die de EU sloot met Turkije. Laten we voor nu ja antwoorden op deze vraag. Doet het er dan toe met welke motivatie iemand naar Lesbos is afgereisd? Intuïtief ben ik geneigd ja te zeggen. Het doet er toe. Maar waarom dan?

Het waarom

In deze blog formuleerde ik een aantal vragen voor mezelf om het schrijven van de blog die je nu leest te vergemakkelijken. Hieronder probeer ik ze te beantwoorden in de context van ‘een weekje Lesbos‘. Dit gelinkte artikel las ik zelf in het magazine van de Stentor van 27/28 februari 2016. Schrijver Pam van der Veen schrijft eerlijk en confronterend over haar reis en haar beweegredenen.

Wat bepaalt ons handelen?

We hebben ‘last’ van vluchtelingen; machteloosheid en boosheid leiden tot de wens in actie te komen. In actie komen kan ook hier in Nederland, maar je kan voor het ‘echte werk’ ook naar Lesbos afreizen. Bestaat er zoiets als het ‘ranken’ van vrijwilligerswerk? In ieder geval zal het op (en naar) Lesbos spannender, avontuurlijker én mediagenieker zijn. Het heeft ook iets heldhaftigs. Het antwoord op de vraag: ‘Waarom naar Lesbos?’ is een interessante. Is het de ervaring die wijzelf wensen te gaan opdoen? Kan je spreken van altruïsme (en moet dat)?

Is het de liefde en dankbaarheid van een ander? Het compliment?

Een andere reden om te gaan is het beoogde ‘nut’. Je weet bijna zeker dat je daar van (grote?) toegevoegde waarde kan zijn voor de vluchtelingen die er dagelijks al wal komen kwamen. Je zal er grote hoeveelheden liefdevolle dankbaarheid oogsten. En laten we eerlijk zijn, dat gevoel is prettig en goed. Ervaren dat je inzet écht iets betekent voor een ander doet onszelf goed. Bijdragen aan het omzetten van een hopeloze blik in iemands ogen naar een glimlach, ondanks de omstandigheden. Het lijkt mij dat dit altijd een factor zal zijn.

De wetenschap dat we pluspunten aan het scoren zijn in Gods grote boek?

We kunnen vluchtelingen helpen ook zien als een christelijke en morele verplichting. Het is een duidelijke invulling van de opdracht om onze naaste lief te hebben als onszelf. God zal toch niet anders dan positief denken/oordelen over je inzet? Ik denk dat inderdaad. Want alhoewel zo’n trip ondernemen niet helemaal zonder eigenbelang zal zijn, en je vraagtekens kunt zetten bij één of meerdere beweegredenen, bén jij daar wel. Anders gezegd: je kan lang lullen en analyseren, maar gáán is een tweede.

Dat realiteit ter plaats soms anders is dan verwacht ondervond ook mijn broertje en raakt aan de inhoud van deze podcast over missionair werk over de grenzen. De mannen van BadChristian gaan met Jamie Wright in op de ‘uncomfortable truths’ (start op 36:15).

[soundcloud-master]

Zijn we intrinsiek gemotiveerd een ander te helpen? Of moeten we toegeven dat veelal juist extrinsieke motivatie sprake is?

Het liefst zou ik volmondig ja antwoorden op deze eerste vraag. In de realiteit denk ik dat eigenbelang en andere ‘extrinsieke motivatie‘ altijd een rol spelen, en da’s oké. Daarmee kom ik niet terug op mijn eerdere standpunt dat het er wel degelijk toe doet wat je motivatie is. Ik zou zeggen dat intrinsieke motivatie in deze context altijd beter is dan extrinsieke motivatie. Maar tegelijk wil ik toegeven dat we op basis van uitsluitend  intrinsieke motivatie vaak niet gaan. Een vorm van extrinsieke motivatie helpt ons vaak in het besluit het ook daadwerkelijk te gaan doen. Zo werkt dat bij mij althans.

Waarom doen we wat we doen?

Wanneer je merkt dat je naar Lesbos wilt/gaat omdat het je goed zal staan, of omdat je verwacht er zoveel te ‘leren’ en zoveel indrukwekkende ‘ervaringen’ op te doen, sta vooral jijzelf centraal. Het doet er toe wat onze motivatie is. Wanneer we op de ander gericht zijn, gaan we naar Lesbos om hén te helpen. Dat dient wel driekwart van je motivatie te zijn denk ik. De rest kan je aanvullen met minder benijdenswaardige beweegredenen. In zekere telt de uitkomst. Maar de uitkomst heiligt niet de motivatie net zoals het doel niet te middelen heiligt.

En tóch, iemand die zich sterk inzet op Lesbos en hier dagelijks selfies van plaatst op Facebook, is alsnog daar. En ik niet. Ik ben er nog niet helemaal uit. Jullie?

Ik verzeker jullie: alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten van mijn broeders of zusters, dat hebben jullie voor mij gedaan (Mattheüs 25: 40 NBV)
Ik verzeker jullie: alles wat jullie voor een van deze onaanzienlijken niet gedaan hebben, hebben jullie ook voor mij niet gedaan (Mattheüs 25: 45 NBV)

Disclaimer: dit artikel noemt tweemaal zijdelings mijn broertje, maar staat inhoudelijk helemaal los van zijn persoonlijke beweegredenen om naar Lesbos te gaan.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Meer over Renco Schoemaker

Renco is ruim 35 jaar, man en vader van twee. Hij was eerder jeugdouderling in zijn gemeente in Zwolle. Hij mag graag fietsen, hardlopen, tv series kijken en bloggen. Luistert tot slot graag naar harde christelijke herrie.