Christen in postmoderne tijd 4

Vorige week lazen we dat we te maken hebben met een Pim (postmoderne tijdsgeest) die zich afzet tegen de stelligheid waarmee Mo (Moderne tijdsgeest) allerlei waarheden verkondigd. Deels doet Pim dit omdat hij al puberend uit wil breken uit het keurig gemetselde, maar veel te benauwde huisje van Mo. Deels doet hij dit al pLuberend: het pluralisme heeft de ogen van Pim geopend voor alle verscheidenheid om hem heen. Dit heeft hem ervan overtuigd dat er niet zoiets kan zijn als een absolute waarheid: daar is de wereld te complex voor. Pim gelooft in het meervoud; waarheden.

Waarheid vs Vrijheid

Er is echter nóg een belangrijke oorzaak die maakt dat Pim geen fan is van bepaalde waarheidsclaims. Pim is namelijk gek op vrijheid en dat staat haaks op een absolute waarheid. Mensen die een absolute waarheid verkondigen beperken zichzelf en willen anderen beperken. De meeste recente filosofen zijn het er over eens: een waarheid claimen is een methode om macht en controle over jezelf/anderen te krijgen.

Eigenlijk niet zo’n gekke gedachte. Kijk maar eens naar de verschillende farizeeërs in de Bijbel. Zij waren dol op het verkondigen van allerlei absolute waarheden. Jezus ging hier vaak fel tegenin, omdat ze die waarheden inderdaad gebruikten om macht en controle te krijgen over zichzelf of anderen.

Pim heeft gelijk, de waarheid kan een manier kan zijn om anderen te onderdrukken. Dit wil echter niet zeggen dat de waarheid claimen altijd een machtsmiddel is. Sterker nog: Het is tegenstrijdig om te beweren dat een absolute waarheid altijd een machtsmiddel is. Dit beweren is namelijk een absolute waarheid en dus ook een machtsmiddel. “Er bestaat geen absolute waarheid”, is net zo goed een absolute waarheid…

Vis

De waarheid waar men in gelooft of die men verkondigd moet kloppen bij het doel of de natuur van datgene waarover het wordt uitgesproken. Laten we de termen waarheid, vrijheid en beperkingen eens bekijken aan de hand van een vis. Pim zou tegen een vis kunnen zeggen dat het geen beperkingen heeft en helemaal vrij is. “wie heeft jou verteld dat je gebonden bent om alleen maar in het water te zwemmen. Kom ook lekker op het gras liggen, dan ben je pas echt vrij”. Mo zou kunnen zeggen: “Kijk uit vis, zwem maar niet verder dan 5 meter van de kant, je weet maar nooit wat er gebeurt als je nog dieper zwemt”. Pim haalt de absolute waarheid weg, omdat het geen beperkingen wil hebben en de vis gaat dood. Mo voegt een stel absolute waarheden toe, waardoor de vis beperkt wordt en niet écht vrij is.

Met de juiste beperkingen kom je tot een diepere vrijheid. Ik zou me voor kunnen nemen om alles te eten waar ik maar zin in heb. Dan ben ik volledig vrij, maar ook snel ziek en waarschijnlijk word ik dan niet zo oud. Ik kom in een diepere vrijheid (lang en gezond leven), als ik de juiste beperkingen op leg (gezond eten).

Kerk

En nu zit Pim in de kerk. En zijn invloed wat betreft dit thema heeft hele goede kanten. Mo heeft namelijk ook zijn invloed uitgeoefend op de kerk. Mo heeft goed begrepen dat geloven alles te maken heeft met absolute waarheden. Deze heeft hij echter uitgebreid met stellingen, formules, antwoorden en zekerheden en deze heeft Mo een hele belangrijke plek heeft gegeven. De vrijheid, waar we als christenen bekend om mogen staan, lijkt daardoor soms ver te zoeken. Pim ontmanteld deze schijnzekerheden, is kritisch op tradities en moet niks hebben van wettisisme. Bovendien heeft Pim het taboe doorbroken van het twijfelen. Het twijfelen stilzwijgen, wegduwen of veroordelen heeft weinig goeds gebracht. Pim brengt wat dat betreft hele mooie dingen met zich mee.

 Johannes 8:32 U zult de waarheid kennen, en de waarheid zal u bevrijden.

Een absolute waarheid en ook nog eens een absolute waarheid die vrijheid geeft. En dit is geen abstracte waarheidsclaim. Het is niet de waarheid van een bepaalde leer. Een paar verzen verder staat het volgende:

Johannes 8:36 Dus wanneer de Zoon u vrij zal maken, zult u werkelijk vrij zijn.

Jezus

De absolute waarheid voor christenen is een persoon. Een persoon die alles voor ons gegeven heeft en die een relatie met ons wil. Volgens mij is dit een absolute waarheid waar we niet onderuit moeten willen komen. Het is ons doel, onze natuur om ons te verbinden aan deze absolute waarheid.

Pim denkt veel diepgang te verkrijgen door open te staan voor alles en vraagtekens te zetten bij alle waarheidsclaims. Ik hoor regelmatig een Pim bovenstaande waarheid in twijfel trekken. De diepgang die Pim promoot blijkt echter vaak bodemloos te zijn, met het risico om in alle vrijheid als een vis op het droge te liggen.

“De waarheid is belangrijker dan je denkt, vrijheid is complexer dan je denkt en Jezus is meer bevrijdend dan je denkt”. –Tim Keller