Skip to main content

Haar naam is Anneke

Op vrijdag 16 mei 2025 overleed mijn moeder en op 23 mei hebben we haar begraven.

Renco deelt de afscheidswoorden die hij sprak op de dag dat hij zijn moeder begroef. Ze overleed op 16 mei 2025 en de begrafenis was op 23 mei.
| Renco Schoemaker |

Voor wie de afgelopen jaren heeft meegelezen en -geluisterd hier op geloofsvoer die weet dat mijn moeder al jaren zwaar depressief is. En dat we en ruim een jaar toewerkten naar een zelfgekozen levenseinde, ofwel euthanasie. Haar leven is nu echt gestopt: op vrijdag 16 mei 2025 stierf ze.

Het laatkomersgezin

Iedere kerkgemeente had of heeft er eentje: een lid, een stel of zelfs een compleet gezin dat het steevast niet lukt op tijd in de dienst te zijn. Wij waren dat gezin. Hier in deze kerk. Wij vonden als kinderen naar de kerk gaan geen bal aan dus als mama dan te lang in bed bleef liggen, hoopten we dat het op een zeker moment écht niet meer mogelijk was naar de kerkdienst te gaan.

Maar mama kwam liever te laat dan dat ze níet ging. Ze voelde een grote geloofsverantwoordelijkheid naar haar drie kinderen met wie ze grotendeels alleen was komen te staan na de scheiding. Ik was toen zeven. Dus dan gingen we helaas tóch, wetende dat we tijdens het openingslied beschaamd onze laatkomers plekken links voorin zouden innemen. Een enkele keer arriveerden we zelfs na het openingslied. En het zangtempo lag en ligt niet hoog in deze gemeente…

Soms was het zelfs voor mama te gortig en belandden we thuis achter de buis. Verplicht ‘Nederland Zingt’ kijken. Daarover werd helaas niet onderhandeld. Soms zat ik nog liever hier in de kerk.

Haar naam is Anneke

Haar naam is Anneke

Als tiener werd ik wat sneller volwassen, nee: verantwoordelijk, dan goed voor me was – ontdekte ik later. Het gezicht van mijn moeder was als een open boek voor me en ik voelde door de jaren heen regelmatig hoe fragiel het evenwicht van haar welzijn en gemoed was. Mijn eigen welzijn en eigen gemoed raakten er mee verbonden, verknoopt. En als dan die ander depressief wordt, hakt dat er in.

Maar ik merkte later evenzo dat mama het geloof en enkele waarden diep in mij verankerd heeft. Waarden als betrouwbaarheid, gastvrijheid en integriteit. Als jonge tiener voegde ik daar al vlot autonomie aan toe om die voornoemde fragiliteit uit te balanceren: ik kreeg de overtuiging dat je dingen beter vóór kan zijn. Zélf eten koken = zeker weten op tijd voor je baantje zijn. En dat zit even diep verankerd als die waarden, zo leerde ik in “één of twee” therapiesessies.

Bij het afrekenen van de boodschappen constant de dreiging van ‘onvoldoende saldo’ ervaren, soms op mijn nieuwe Fila’s, dat bleek ik níet voor te kunnen zijn. Het was mijn lieve opa, de papa van mama, die voorkwam dat we financieel door de bodem zakten. En hij was even dankbaar als goed betalend voor het wekelijkse grasmaaien dat ik met plezier deed. Wel zónder snoer. Mijn opa, hij was me lief.

“Álles wat ik kón doen, heb ik voor haar gedaan. Machteloos heb ik gevloekt en getierd. En ik zou al deze dingen opnieuw weer zo doen.”

Haar naam is Anneke

Opgroeiend in wat later bleek toch [destijds] soort een achterstandswijk – de Wiederhorsten – van Wijhe te zijn was gewéldig. Je maakte er nog eens iets mee. Er ik vond er mijn eerste vriend voor het leven. Dat kijk ik van mama af: zij had ook vriendinnen voor het leven. Ze zitten hier in de kerk en hebben haar vastgehouden tot het einde. Voor die trouw blijf ik ze altijd dankbaar. Bij het doorzoeken van oude foto’s komen ze langs: die vriendinnen, maar ook kennissen, familie en bloemen. Heel veel bloemen. U hebt vast wel eens zo’n zelfgemaakte foto bloem kerstkaart van haar ontvangen. Ik kon ze op een zeker moment niet meer zien omdat ik wist hoeveel stress ze er steeds van had. Het is een voorbeeld van iets dat ze lang wilde blijven volhouden, móest blijven volhouden.

Uit die oude foto’s blijkt ook dat mama eigenlijk jaren geleden stopte met leven. Daarmee bedoel ik: sinds een jaar of 6-7 zijn er geen nieuwe foto’s meer omdat er 1) nauwelijks nog gelegenheden waren waar je die foto’s zou kunnen maken, en 2) in haar geen drijfveer meer zat überhaupt het leven nog vast te leggen. Zo legde ze steeds meer af: fotografie, familiedagen, de fotoclub, het werk in de mediatheek, autorijden over de snelweg naar mijn broertje in Amersfoort en deze opsomming is nog veel langer te maken. U heeft het allemaal in meer of mindere mate zelf meegemaakt, of erover gehoord.

Haar naam is Anneke

Mama was een gevoelige en extraverte vrouw. Een aantrekkelijke vrouw ook, zo werd mij duidelijk. Tja, dat grapje moet ook even gemaakt worden. Toch? Ik heb een soort ongevraagde luxe – tja, heet dat dan zo? – dat ik lang kon nadenken over wat ik hier zou zeggen. En zeker, dát heb ik gedaan. Ook ’s nachts, ongevraagd. Lang had ik de overtuiging dat mijn woorden ten volle recht moeten doen aan haar. Een zelfopgelegde druk. Dat zal denk ik samenhangen met dat nogal sterke verantwoordelijkheidsgevoel. De mooie kanten en tijden als tegenwicht tegen de diepe droefenis en pijn van de afgelopen jaren.

Maar op dit moment het is te diep graven. De tranen in de om troost roepende ogen van mijn stiefvader laten dit nog niet toe. En het is te ver terug. Haar humor, ruimhartige lach en interesse & tijd in anderen – in mij – liggen te diep weg opgeborgen. Daar kom ik wel weer – in de tijd die voor ons ligt. Met jullie hulp. Maar je hoort er vandaag niet over. Tenminste, niet van mij. Gelukkig zijn er meer die wat vertellen. Wel ga ik nog wat dingen zeggen over de zware jaren die achter ons liggen.  Omdat ík dat nodig heb. De weegschaal zal niet in balans komen tijdens dit praatje.

Haar naam is Anneke

Het afscheid van mama was lang. Toen het afscheid startte, wisten we alleen nog niet dat het een afscheid zou gaan zijn. Al eerder maakten we moeilijke periodes met haar mee, soms van enkele jaren. En ‘moeilijke periodes’ is toegankelijkere taal voor ‘depressies’. Mama dacht zeker tijdens depressies klein en gering over zichzelf. Maar ik heb haar gezegd: we zullen je ongelijk bewijzen op de dag van je begrafenis! En hier zijn we. Hier zijn we, omdat de laatste depressie geen leven meer overliet voor haar om te leven. Om haar te gedenken, te vieren en hopelijk ook íets te proeven van de eeuwige rust en vrede die ze nu eindelijk, eindelijk heeft.

Haar depressiviteit, angsten, pijn en lijden van zo dichtbij meemaken gedurende al die jaren was ontzettend zwaar. Voor mij. Voor mijn zus. Voor mijn broer. Voor mijn vrouw, zwager en schoonzus. En soms ook voor onze kinderen. En voor anderen natuurlijk. Met in de agenda letterlijk haar sterfdatum kwam daar een flinke spanning bovenop. En deze laatste weken ook erg veel verdriet. Ken je dat? Natregenen op de fiets waarbij je van de fase ‘nat’ – nog vrij onschuldig – komt in ‘natter’ – waarbij dat natregenen ongemakken en zorgen kan veroorzaken (blijft mijn telefoon wel droog?) – en tot slot eindigt en berust in ‘natst’; de acceptatie van het natte katoen tot aan je ondergoed.  Zo was en is het met mijn verdriet over mama. Ik ben er mee doordrenkt, maar daarmee is het nog niet klaar.

Haar naam is Anneke

De weg naar haar overlijden én haar daadwerkelijke overlijden vorige week vrijdag van zo dichtbij meemaken, aan haar zijde, was loodzwaar. Dat punt heb ik nu wel gemaakt. Maar nu ze overleden ís, valt er al een deel van deze last van onze schouders af. Haar last – die van het ondraaglijke leven – is weg en zo wordt direct onze last al verminderd. De schaduw die haar lijden over onze levens wierp zal langzaamaan verdwijnen. En ook hoeven we niet meer de vraag ‘Hoe gaat het met je moeder?’ te verdragen. Niet langer hoef ik mijn eigen verdriet en pijn ondergeschikt te maken aan dat van mama, want dat deed ik zeker. Het gaat nu om dat van mij.

Álles wat ik kón doen, heb ik voor haar gedaan. Machteloos heb ik gevloekt en getierd. En ik zou al deze dingen opnieuw weer zo doen.

Iets van de band tussen mama en ons, haar geliefde drie kinderen (haar trots), zie je in een filmpje op het einde van deze kerkdienst. Het laatste moment voor haar overlijden dat we met haar samen waren. Een dierbare herinnering aan onze lieve mama. Wij zullen hier zonder haar verder leven. En dat zal ons lukken – daarvan hebben we haar verzekerd.

En zij, zij is in de hemel bij God.

Godzijdank.

Haar naam was Anneke.

Iets meer over auteur Renco Schoemaker

Renco is zo’n 40 jaar, man en vader van twee. Hij was (jeugd)ouderling in zijn gemeente in Zwolle. Hij mag graag fietsen, hardlopen, tv series kijken, podcasts en, jawel, harde christelijke herrie (live) luisteren. Hij is tevens de ontwerper, bouwer, editor en beheerder van de geloofsvoer blog, de geloofsvoer gesprek podcast en de krachtvoer nieuwsbrief. Maar dit lijkt op opscheppen.

Categorieën

Reacties (5)

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.