De CU startte in het voorjaar van 2022 een ‘digitaliseringswerkgroep’ waar ook ik in participeerde. Voor mij was en is het een onderwerp waarop de partij zich onvoldoende profileerde dus dit initiatief kon op mijn medewerking rekening. Mijn bijdrage was gering overigens. Ruim een jaar later zag deze Digitaliseringsvisie het levenslicht. Met als aanleiding:

Digitalisering speelt een steeds belangrijker rol in de samenleving: de ontwikkelingen raken aan de manier waarop we samenleven. Steeds meer komt er ook een politieke reflectie op digitalisering: wat willen we als samenleving wel of niet en hoe kunnen we dat vormgeven?

Hierboven haalde ik al de in deze visie gebruikte definitie van digitalisering aan. In de inleiding van vind je vier herkenbare manieren waarop we kunnen omgaan met digitalisering (naar het boek van Derek Schuurman). Onderstaande toelichtingen komen één-op-één uit de digitaliseringsvisie.

(1) Afwijzing

Een afwijzende houding van (digitale) technologie kunnen we begrijpen vanuit de terechte bezorgdheid over de onontkoombare en overheersende rol die digitale technologieën in ons leven spelen. Gelovigen zullen echter niet zomaar principieel voor een totale afwijzing van techniek an sich zijn: zij zijn geroepen tot het bewerken en bewaren van de aarde en voor dat bewerken gebruiken we allerlei gereedschappen. Van landbouw tot muziek, van riolering tot wetenschapsbeoefening: de mens is ertoe geroepen, in samenwerking met anderen.

(2) Onverschilligheid

Een tweede houding richting digitalisering kan zijn dat men er onverschillig tegenover staat en digitale techniek als iets neutraals ziet: het is immers maar een fysisch proces dat door mensen vormgegeven wordt. Egbert Schuurman heeft in zijn filosofie laten zien dat deze houding gevaarlijker is dan het afwijzen zelf, omdat zij blind is voor de ideologische kracht van technologisch denken. Technologie wordt ontworpen, vormgegeven en gebruikt door mensen. Onze technologie is daarmee te zien als een product van onze cultuur en niet als een waardevrij domein.

(3) Omarmen

Een derde houding tegenover digitalisering is die van optimisme en omarming. Die houding zien we terug bij bedrijven, overheden en consumenten die onbezorgd de vruchten van digitalisering plukken, zonder oog te hebben voor of in aanraking te komen met schaduwkanten. Die houding van omarming is te begrijpen vanuit de onmiskenbare voordelen en mogelijkheden die digitalisering biedt. Digitalisering gaat samen met gemak, kostenreductie en efficiëntie. Overheden en bedrijven kunnen met digitale toepassingen hun burgers en klanten beter bereiken. Daarnaast kan omarming van digitalisering ook een meer fundamenteel karakter hebben, vanuit de gedachte dat technologie wel degelijk in staat is om grote maatschappelijke en technische opgaven van een oplossing te voorzien. Ook kan ze voortkomen uit de opvatting dat de wereld niets anders is dan een stroom data en dat we met digitalisering dus pas echt grip krijgen op de werkelijkheid (dataïsme).

(4) Cultiveren

In plaats van het afwijzen, het neutraal benaderen of omarmen van digitale technologieën, zien we in het cultiveren van digitale technologie een houding die past bij de opdracht uit Genesis 2:15 om de aarde als rentmeester te bewerken en te bewaren. We mogen, ons bewust van onze tekortkomingen, aan de slag in deze wereld en digitale technologieën, terwijl we verantwoordelijkheid dragen voor God, elkaar en onszelf. De verworvenheden van techniek zijn velerlei, van de dijken en Deltawerken tot vaccins en riolering. Techniek kan de samenleving helpen en daar mogen we dankbaar voor zijn, ook richting onze Schepper.

We kunnen dus digitale technieken gebruiken om de aarde te bebouwen en te bewaren, maar we blijven zelf niet buiten schot. Ook onze eigen omgang met digitalisering moet onderwerp zijn van cultivering en herijking. We zullen keuzes moeten maken en grenzen moeten aangeven in digitale toepassingen, zowel in de samenleving als in de politiek. We zullen ons als samenleving en overheid bij elke bruikbare digitale toepassing die we inzetten, moeten oefenen in het gebruik ten goede.