De kracht van muziek

Muziek komt direct binnen. Of je nu een liedje zingt voor een pasgeborene of voor een vol verzorgingshuis, het effect is er altijd en meteen. Dit kan allerlei gevoelens, associaties en herinneringen oproepen. Veel dierbare herinneringen van mij zijn omgeven met muziek. En het bijzondere aan muziek is dat, net als een Bijbeltekst, de betekenis ook kan veranderen gedurende je leven.

Een nummer dat je toentertijd nauwelijks wat deed, blijkt nu een sleutel te zijn om bepaalde momenten te herbeleven. Sommige nummers krijgen ook een nieuwe betekenis. We kennen in de onze recente geschiedenis hier een paar voorbeelden van: Candle in the Wind van Elton John bij de dood van prinses Diana, het nummer Home van Dotan bij MH17 of Don’t look back in Anger van Oasis na de aanslag in Manchester, 2017. Muziek tilt ons boven onszelf uit, verbind ons, troost, raakt en helpt ons.

Psalmen

Precies in het hart van de Bijbel staat ook muziek. Als je de Bijbel in het midden opslaat, kom je terecht in liederen, namelijk de psalmen. 150 liederen vol emoties; angst, verdriet, van liefde en enorme blijdschap. De opbouw van de Psalmen is ook een emotionele reis en in Psalm 150 is de cirkel rond; na Psalm 150 weet je weer waarom je je in Psalm 1 gelukkig mocht prijzen. Maar soms denken we dat geloven niet zoveel met emoties te maken heeft of vinden we het lastig om ons verdriet en onze blijdschap echt met God te delen. Maar God laat zich soms beter kennen in gevoelens, in de stilte of juist in muziek. En via die emoties maken wij contact met Hem buiten het spreken of lezen.

David

David heeft ook iets met muziek, de meeste psalmen in de Bijbel worden aan hem toegeschreven. Hij kon er zijn ziel en zaligheid in kwijt. Toen hij nog jong was en herder van de schapen van zijn vader, schreef hij het bekendste lied uit de Bijbel: De Heer is mijn Herder. We zingen het lied nog steeds; vooral op emotionele momenten, bij begrafenissen. Maar ook op momenten dat David er flink doorheen zat of twijfelde aan God of zichzelf, schreef hij liederen. Het was zijn manier om zijn emoties te uiten en het een plek te geven.

Eén van de liederen die David op zo’n moment schrijft kennen we als psalm 22. David vangt deze psalm aan met de woorden: Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten? We herkennen deze woorden van Jezus die deze psalm citeert als hij aan het kruis hangt. Deze psalm is een profetie, een profetie van Jezus lijden aan het kruis. David schrijft dit lied om vat te krijgen op alle ellende, om te proberen te begrijpen, een lied waarin hij contact zoekt met God. Om aan het einde van de psalm toch ook weer rust en vertrouwen in God te vinden. En dat gebeurt allemaal in één psalm.

Woordeloos

Om muziek te maken, om te zingen hoef je dus niet alleen ‘halleluja’-momenten te hebben. Juist ook als je verdriet hebt, twijfelt, het even niet meer begrijpt, kan muziek je helpen. Helpen om je eigen gevoelens te begrijpen, woordeloos steun te bieden en soms zelfs iets herstellen of helen. En als je dan denkt aan een andere psalm, psalm 139, waarin de dichter vertelt dat God ons door en door kent, onze diepste gedachten en verlangens, dan mag je weten dat ook in de woordeloze momenten God je hoort en ziet.

Muziek raakt iedereen. En verbind ons met elkaar. Muziek overstijgt. Religieuze muziek vindt zijn weg buiten de kerk, denk maar aan de Matheus Passion, The Passion of King’s College Choir met kerst.  Zoals muziek van buiten de kerk ook zijn weg vindt in de kerk. Het ontroert me om te bedenken dat we dit allemaal voor God mogen brengen zonder dat Zijn naam nu altijd expliciet genoemd word. Maar wetende dat God ons hoort, ook al zijn we niet expliciet of zelfs woordeloos. Een voorbeeld van de kracht van de muziek, maar ook ons samen zijn, het delen in de gemeenschap en uiteindelijk Gods macht. Halleluja