De (anti) tulpen

In de Counterpoints reeks las ik al menig boeiend boek. In deze blog uit 2017 komen wat boeken voorbij en eind 2018 schreef ik twee blogs over Schepping, evolutie en ‘intelligent design’ (deel 1). Deel 2 vind je hier. Deze maand las ik het boek Five Views on the Extent of the Atonement uit. Het boek kwam al even ter sprake in deze blog n.a.v. het boek van Reinier Sonneveld. En wanneer je leest over de verschillende zienswijzen op reikwijdte van Jezus’ verzoenende kruisdood, kom je ook weer op het calvinisme en het arminianisme. Net als in 2016.

Remonstranten

Het Nederlandse arminianisme werd in 1610 verwoord in de ‘Vijf artikelen van de remonstranten‘. In de Dordtse Leerregels worden deze vijf artikelen weerlegd. De geformeerden kerken in Nederland beschouwden de voornoemde vijf artikelen als dwaalleer die weerlegd moest worden.

De vijf punten (hoofdstukken) van de Dordtse leerregels worden veelal uitgelegd als de ‘kern’ van het calvinisme alhoewel de punten geen juiste weergave zijn van de theologie van Johannes Calvijn, zo leerde ik hier. Enfin, de vijf punten zijn middels ezelsbruggetje TULIP te onthouden:

1. Total depravity ( Totale Verdorvenheid )
2. Unconditional election ( Onvoorwaardelijke Verkiezing )
3. Limited atonement ( Beperkte Verzoening )
4. Irresistible grace ( Onweerstaanbare Genade )
5. Perseverance of the saints ( Volharding van de Heiligen )

Beperkte verzoening

Het haakje naar het in de inleiding genoemde boek mag duidelijk zijn. Is de verzoening door Jezus nu beperkt of onbeperkt? In het boek kom ik de volgende stromingen tegen:

• Eastern Orthodox: Andrew Louth
• Roman Catholic: Matthew Levering
• Traditional Reformed: Michael Horton
• Wesleyan: Fred Sanders
• Barthian Universalism: Tom Greggs

Mijn opvoeding en geloofstraditie is te duiden als ’traditioneel gereformeerd’ (calvinisme) terwijl Wesleyan min of meer gelijk is aan remonstrants (arminianisme). Naast de reikwijdte van de verzoening door Jezus’ kruisdood, is ook de kijk op de al dan niet bestaande vrije wil zeer verschillend. Calvinisten menen dat een vrije wil niet verenigbaar is met Gods soevereiniteit terwijl Remonstranten stellen dat de menselijke waardigheid een vrije wil vereist.

Dit hangt weer samen met predestinatie die in 2016 als eens voorbij kwam in mijn blogserie over de hel. Ook het universalisme – de alverzoening waar Reinier Sonneveld van verweten wordt mee te flirten – dient zich vanzelfsprekend aan. Net als in 2016 vind ik het universalisme, alhoewel hoopvol, lastig te rijmen met veel uitspraken van Jezus.

Verfrissend

Door al dat leesvoer over uiteenlopende doctrines ga je wel grote lijnen/stromingen/overtuigen herkennen en zien. Het meest verfrissend vond ik de oosters-orthodoxe bijdrage en de rooms-katholieke bijdrage. Minder systematisch en vooral ook minder bekend voor me. Impliciet heb ik toch altijd ‘geleerd’ m’n neus een beetje op te halen voor de rooms-katholieken. De bemiddelende rol van de priester en de biecht bevreemde me. Alhoewel ik er mee flirtte in deze blog.

De nadruk op de liturgie, de aanbidding van heiligen, de ondergeschiktheid van de rationalisme en het mysticisme maakt dat ik maar lastig de ‘brug’ kan slaan naar de oosters-orthodoxe kerk vanuit mijn (hervormd-)gereformeerde achtergrond. Boeken uit de Zondervan Counterpoints serie maken mij ontvankelijker voor andere zienswijzen. En zeker, “het loslaten van (geloofs-) zekerheden geeft pijn en verwarring” zoals Dick in z’n laatste blog (brief) schrijft. Want geloofszekerheden achter je laten is één (hoe lastig ook), maar nieuwe zekerheden terug- of hervinden is twee. En toch is er die honger.

Daarom. Inmiddels goed op weg in Do Christians, Muslims, and Jews Worship the Same God?: Four Views. Een fijn weekend gewenst!