Twee opa’s, het Onze Vader en de eeuwigheid

Vorig weekend was de laatste zondag van het kerkelijk jaar. Twee jaar geleden schreef ik er ook over. Ik nam wederom deel aan de wandeltocht op de Zwolse begraafplaats. Een ritueel dat ik meer en meer kan waarderen. Want ja, hoeveel tijd krijgen die doden nou van mij in het dagelijks leven? En zo komen ook mijn grootouders weer nadrukkelijk in gedachten. (de mannen op de foto ken ik niet)

Groenenberg

In mijn kerkelijke gemeenten overleden afgelopen jaar zowel mevrouw als meneer Groenenberg. Zij stierf op 21 september en hij op 9 oktober. Ik ken hen beide zijdelings, maar hun overlijden raakte me. Zij: opgewekt en vriendelijk, hij goedlachs en muzikaal. Prachtig hoe hij spelen kon. Mijn grootouders stierven ook relatief snel achter elkaar, uitgezonderd een oma die stierf op 5 mei 1995. Wat een dag om te sterven, niet?

Twee opa’s

Vroeger kwam ik geregeld bij mijn opa en oma, en bij mijn opa die ik eigenlijk alleen ken als weduwnaar. En voor het eten baden mijn beide opa’s dan trouw het Onze Vader. Mijn ene opa, soms met soms zonder gebit, deed dat wat binnensmonds en op gepast tempo. De herinnering daar aan tafel bij ze is levendig, geregeld (zoals nu) moeilijk, maar vooral mij erg dierbaar. Zij woonden buitenaf, hadden schuren, land en schapen. Toen ik ouder werd sleutelde ik er aan brommers en maakten mijn vrienden kennis met mijn opa en oma. Mooi vond en vind ik dat. Ik mis ze.

Mijn andere opa, die vele jaren alleen was, bad rustiger. Hij articuleerde beter en veegde soms gedurende het gebed zijn mond schoon. Bij hem was ik als vaste ‘chef grasmaai’ ook geregeld aanwezig rond de maaltijd. Ik kan nog steeds lachen om de hoeveelheid broodboter die hij wekelijks naar binnen werkte. Vele gesprekken had ik met hem waar ik aan herinnerd word, staande bij zijn graf. Ik mis hem.

Het onze vader

Gezamenlijk hardop het Onze Vader bidden is niet ongebruikelijk in een kerk en zo ook niet in de onze. Maar ik kan dat gebed nooit helemaal hardop meebidden omdat ik dan pijnlijk herinnerd word aan mijn beide opa’s. Net zoals dat overlijden van beide Groenenbergers die herinnering opriep, en de herdenking op de begraafplaats afgelopen weekend.

(overigens dankt onze dochter haar naam aan de kleindochter van Trix en Dick)

Hoe mijn beide opa’s het Onze Vader baden is onuitwisbaar in mijn geheugen gegrift. En dan vooral dat laatste stuk.

Want van U is het koninkrijk
En de kracht en de heerlijkheid
Tot in eeuwigheid

Amen

Tot in eeuwigheid

En gedurende dat gebed hardop in de kerk (of elders) bouwt bij mij spanning op naar die laatste strofe. Die zinnen die onlosmakelijk verbonden zijn met mijn opa’s. Hun stemgebruik, hun intonatie, hun vaste geloof dat uitging van deze woorden. De nadruk op U bij de ene opa en de nadruk op eeuwigheid bij de andere opa.

En ik zeg het hen na, maar dan veelal in mezelf. Allicht met een minder vast geloof, maar niet minder oprecht.

Want van U is het koninkrijk
En de kracht en de heerlijkheid
Tot in eeuwigheid

Amen