Skip to main content

Moeilijke vragen, vragen om een moeilijk antwoord

| Renco Schoemaker |
Na het lezen van het boek ‘Het Vergeten Evangelie’ van Reinier Sonneveld verdiept Renco zich in de verzoening-door-voldoening en Christus Victor leer.

Afgelopen zomer, nabij het Como-meer in Noord-Italië, las ik dan toch eindelijk het boek ‘Het Vergeten Evangelie’ van Reinier Sonneveld. Eerder las ik zijn boek ‘De stilte van God’ met veel interesse (en schreef er twee blogs over). Reinier durft het aan te schrijven over moeilijke vragen en stapt daarbij niet in de valkuil van de makkelijke antwoorden. Daar kan ik veel waardering voor opbrengen. Vandaag een blog over een moeilijke vraag.

Verzoening-door-voldoening

Sonneveld waagt zich in zijn recente boek aan de leer van ‘verzoening-door-voldoening’. Dat doet hij met een naar mijn smaak veel te lange inleiding wat resulteert in een te dik boek. Niettemin, ongeveer vanaf pagina 200 maakt hij zijn eigenlijke punt.

Eerst duidt hij ‘verzoening-door-voldoening’ met woorden van de bekende Tim Keller: “Het evangelie is het goede nieuws dat wij verlost of gered zijn. En waarvan zijn we dan verlost? En uit welk gevaar zijn we gered? …van het komende oordeel aan het einde van de tijd. Dit oordeel[is echter geen onpersoonlijke kracht – het is Góds toorn. We zijn de band met God kwijtgeraakt; onze relatie met hem is verbroken.”
En verder: “Toen de tijd vervuld was, onderging Jezus aan het kruis in onze plaats toch de afwijzing en het oordeel die wij verdienen, zodat wij de zegen en de aanvaarding kunnen ontvangen die hij verdiende, als we in hem geloven.”

Ik weet niet hoe het jou vergaat, maar dit komt tamelijk overeen met mijn overtuiging. Jezus is gekomen om te betalen voor mijn zonden. In veel andere culturen en andere tijden is het antwoord op die vraag echter zoiets als: om het kwaad te overwinnen. Later meer daarover. Sonneveld stelt 29 vragen bij de ‘verzoening-door-voldoening’ leer waarvan ik er hier drie wil uitlichten. De vraagnummers heb ik erbij gelaten als knipoog naar de catechismus ;-)

Vraag 17

Vergeving is per definitie afzien van betaling en vergelding. Als Jezus de
schuld betaalt en de straf draagt, waarom heet het dan ‘vergeving’ wat God
doet? Hij hoeft dan toch juist níet meer te vergeven, omdat het al voldaan is?

Deze zette me echt aan het denken. Zo gebruik ik het woord vergeven zelf ook. Er is in algemene zin onrecht gedaan, maar vergeving ziet juist af van vergelding of straf. Als God onze zonden wil vergeven, waarom moest Jezus dan de gruwelijke dood aan het kruis sterven? En als Jezus sterft voor onze zonden, is er dan nog wel vergeving nodig? En nu kan ik wel proberen rationeel te antwoorden om te laten zien dat al die catechisatie wat opgebracht heeft, maar eigenlijk vind ik dit gewoon een erg moeilijke vraag.

Vraag 21

Als God moet voldoen aan een rechtseis en niet ‘zomaar’ kan vergeven, moet 
hij dan niet gehoorzamen aan iets boven hem? Is hij dan wel echt soeverein
God?

Eenvoudig gesteld: kan God niet ‘gewoon’ besluiten te vergeven? Ik ben dan geneigd te denken dat dit niet verenigbaar is met Gods aard. Als God immers liefde ís, dan moet er toch juist recht gedaan worden? Maar dan blijft de vraag overeind: kan dat recht niet behaald worden wanneer God stélt dat hij vergeven heeft? Zonder de kruisdood van Jezus? Kán God dat? De soevereiniteit van God staat wat mij betreft niet ter discussie, maar ook dán blijft deze vraag overeind. Food for thought.

Vraag 29

Worden Jezus en God niet van elkaar gescheiden, als de een aan de ander 
iets moet betalen en zelfs door diegene “verlaten” wordt? Dat kan toch 
niet kloppen met de orthodoxe visie op de Drie-eenheid?

De Drie-eenheid: in mijn ogen een geweldig geheimenis. Iets dat we volgens mij nooit zullen doorgronden. En ook in die wetenschap wist deze laatste vraag mijn aandacht alsnog te pakken. Er is één God in drie goddelijke entiteiten en Jezus is zowel God als mens. Is het dan zo dat alleen Jezus’ menselijke natuur Gods oordeel op zich nam? Heeft Jezus zich daartoe tijdelijk afgescheiden van zijn goddelijke natuur? Het zijn allicht naïeve vragen, maar ze leven wel op bij het lezen van zo’n boek.

Christus Victor

Je leest het al; het was lekker ontspannen lezen daar aan het Como-meer! Reinier Sonneveld zet tegenover al deze moeilijke vragen met hun moeilijke antwoorden een alternatieve duiding van Jezus’ offer: Christus Victor. Hij schrijft daarover: “Christus Victor is latijn voor: Christus Overwinnaar. Het is de naam van een groep modellen (met tientallen varianten) in de christelijke theologie met als centrale idee dat Jezus het kwaad heeft overwonnen.” Sonneveld duidt de kruisiging van Jezus vooral als de kroning van God als Heer van de wereld. Christus heeft het kwaad overwonnen en alle macht als accent in plaats van Christus is gestorven voor mijn zonden.

In een van zijn blogs licht Sonneveld nader toe waarin de leren van elkaar verschillen: “Globaal gaat het om waar Christus’ dood vooral een effect op heeft: op Gods vergevingsgezindheid jegens ons (‘verzoening door voldoening’), of op het uithoudingsvermogen van het kwaad (Christus Victor). Ziet God af van zijn oordeel over de mensheid, omdat Christus zijn straf in onze plaats heeft gedragen? Of is het kwaad in de ultieme confrontatie overwonnen, waardoor de vernieuwde schepping nu is begonnen?”

Of het tegenover elkaar zetten van deze twee ‘leren’ nu juist is; daarover kan je nog discussiëren.

Moeilijk antwoord

Enfin, je kan veel zeggen van Reinier Sonneveld, maar niet dat hij geen grondig theoloog is. Zijn boek deed dan ook veel stof opwaaien. Er werd een studiedag georganiseerd en menig theoloog reageerde inhoudelijk op zijn boek. Kan God het kwaad alleen overwinnen door Jezus’ dood aan het kruis? Is het kwaad werkelijk zo’n geduchte tegenstander voor de Almachtige?  Zijn wij niet ook daders van het kwaad in plaats van alleen toeschouwers? Hoe zit dat met de rechtvaardigheid van God? En er zijn nog veel meer goede vragen te stellen.

Mij zit het niet helemaal lekker, deze Christus Victor leer. Zou dat primair zijn omdat het conflicteert met wat mij altijd geleerd is? Of omdat deze leer minstens 29 nieuwe vragen opwerpt?  Een moeilijk antwoord en daarom lees ik momenteel verder in het boek ‘Five Views on the Extent of the Atonement’. Zeer interessant!

Wat denk jij van dit alles?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Meer over Renco Schoemaker

Renco is ruim 35 jaar, man en vader van twee. Hij was eerder jeugdouderling in zijn gemeente in Zwolle. Hij mag graag fietsen, hardlopen, tv series kijken en bloggen. Luistert tot slot graag naar harde christelijke herrie.