Wanneer niemand het iets scheelt

Nee, het klinkt niet echt opbeurend, die titel van deze blog. En toch kan het erg leerzaam zijn wanneer niemand het iets scheelt. In de zomer ging de tondeuse traditiegetrouw weer over m’n hoofd en het kale resultaat scheelt niemand iets, inmiddels tot mijn geruststelling. Maar de les die ik op vakantie leerde, mede door het lezen van Rufin, gaat verder dan mijn gevoel van ijdelheid.

Compostella

Eerder schreef ik een blog/reisverslag van mijn trip naar Spanje. Ik bracht mijn schoonvader weg naar Irun alwaar hij zijn Camino startte. Camino betekent pelgrimsroute en er zijn talloze variaties die met elkaar gemeen hebben dat ze eindigen in Santiago de Compostella (het graf van de apostel Jakobus). Velen liepen een Camino: hetzij onder dwang, hetzij uit vrije wil. Gelukkig anno 2019 meer van dat laatste.

Niet geheel toevallig kwam ik rond die tijd het boek Compostella van de Franse schrijver Jean-Christophe Rufin op het spoor. In het mooie Italië, waar we twee weken kampeerden, kwam het er dan toch eindelijk van het boek te lezen. Het boek was snel uit en ik onderschrijf deze zinsnede van de uitgever helemaal:

Rufin schetst het ene amusante portret na het andere, filosofeert er ludiek op los, en oefent zich in zelfspot, humor en verwondering. Eens op reis, altijd op reis.

Samenvatting, De Bezige Bij

Wat me vooral bij bleef is zijn observatie dat, onderaan de streep, de mensen om hem heen tijdens zijn tocht het nauwelijks kunnen schelen dát hij die (barre) tocht loopt. Dat doorvoelde ik in zijn hele boek. Niet zomin het iemand iets kan schelen dat ik mijn kop weer kaal scheer, kan het daar in Spanje niemand wat schelen dat jij een Camino loopt. En dat druist tegen meer in dan je misschien vermoedt. Ga maar na.

Pelgrim

In je thuisland oogst je tenminste nog enig – hetzij aarzelend – respect met zo’n hachelijke onderneming. Daar ben je een niemand in een eeuwenoude traditie die op plekken is verworden tot een commerciële attractie. Ik leerde o.m. dat de ware pelgrim een krent is, een vrek. Interessanter: Rufin beschrijft op fijnzinnige en bevlogen wijze de verschillende stadia die een pelgrim doorloopt. Het ergste deel moet toch zijn het laatste stuk voor Santiago de Compostella waar je samen oploopt met mensen die alleen de laatste 100km pakken. Het doet mij sterk denken aan de gelijkenis van de dagloners.

Je gaat als niemand op in menigte van niemanden die onderling en door omstanders zonder enig voorbehoud over één kam worden geschoren. Het scheelt niemand iets dat jij daar wel of niet loopt. Al die kilometers in eenzaamheid, grotendeels reflecterend en peinzend met teveel kilo’s op je rug. De afzondering gepaard met het fysieke afzien kúnnen bijna niet anders dan louterend zijn. Hoe dan ook verrijkend.

De waarom-vraag

Prachtig, de verlegenheid en het ongemak die Rufin beschrijft bij deze vraag. Want waarom zou je uit vrije wil deze tocht lopen? Wat drijft een pelgrim? Wat verwacht hij van z’n reis? En al die pelgrims hebben een eigen, uniek antwoord op die vraag dat zich misschien maar lastig laat vangen in woorden. Eén ding is heel zeker: je legt veel pretenties af.

Op doorreis hoor je nergens bij. Je aanwezigheid is immer vluchtig. Je doorstaat vele beproevingen (van uiteenlopende aard). Te voet leer je licht te reizen. En eenmaal op weg scheelt niemand het iets dat jij een Camino loopt. En toch gaan velen (steeds opnieuw) op pad. Wonderlijk.

Gaat dat lezen. Ook als je niks op hebt met deze pelgrimstocht zal je een vermakelijke tijd hebben. Beloofd!