Inzicht in vriendschap

Vriendschap. Ik hoop dat we allemaal kunnen zeggen dat we één of meerdere vriend(inn)en hebben en dus één of meerdere vriendschappen onderhouden. Zelf heb ik gemerkt dat vriendschappen meerdere kanten op kunnen gaan en dat je dit zelf maar ten dele kunt sturen. Wat mij betreft hoeven we daar ook niet krampachtig over te doen: wat eerst een vriendschap was, is dat nu niet meer. Gelukkig geldt het andersom net zo. Een tijd terug werd ik getipt op een preek van Tim Keller over vriendschap en die dient nu als basis voor deze blog.

Spreuken 17

De preek is er één uit de serie preken over het Bijbelboek Spreuken. In Spreuken 17 komen we zowel het woord vriend als het woord vriendschap in één vers tegen. In vers 9 lezen we:

9 Wie vriendschap zoekt, dekt fouten toe, wie ze telkens oprakelt, verliest zijn vrienden.

En in vers 17, de kerntekst van de preek van Keller, lezen we:

17 Een vriend is je altijd toegedaan, je broer is geboren om te helpen in tijden van nood.

Hieronder houd ik de vier punten van Keller aan: 1) de unieke aard van vriendschap, 2) de ontdekking van vriendschap, 3) het bouwen en onderhouden van vriendschap en 4) de kracht voor vriendschap.

De unieke aard van vriendschap

Uit vers 17 volgt dat een vriend (zelfs) beter kan zijn dan een broer. Immers, een vriend is er altijd voor je, en een broer (zus) “slechts” in tijden van nood. Een broer (zus) zal er veelal voor je zijn in dergelijke tijden uit loyaliteit, maar niet per sé omdat hij/zij je aardig vindt. Het kán vooral plichtsbesef zijn. Een vriend kiest jou! En dat maakt een vriendschap uniek.

In onze liberale, individualistische cultuur zijn we minder geïnteresseerd in wie de beste vriend(in) van wie is. Het klinkt niet erg nieuwswaardig wanneer je de naam van de beste vrien(in) onthult. Wie met wie naar bed gaat is in onze cultuur vele malen interessanter. Vriendschap is, zogezegd, ook niet ‘noodzakelijk’. Als je het niet wilt, kan je het ontlopen.

Vriendschap past vaak maar lastig in onze drukke agenda’s en vergt dat we bewust tijd inruimen. De unieke aard van vriendschap rechtvaardigt die tijd dus omdat een vriend(in) meer kan betekenen dan een broer of zus. Hoe ouder je wordt, hoe meer je gevormd wordt door je vrienden. Terwijl je op jongere leeftijd juist vooral gevormd wordt door je familie (broers en zussen).

De ontdekking van vriendschap

Een kennis is geen vriend(in). Kennissen heb je doorgaans (meer dan) genoeg, terwijl je goede vriend(in)nen op één hand kan tellen. Spreuken 27:9:

De geur van balsem en wierook maakt gelukkig, maar zoeter voor het hart is ware vriendschap.

Echte vriendschap is dus en lekker, zoet voedsel voor het hart. Keller licht toe dat zoet voedsel ten tijde van Spreuken uitzonderlijk was. Des te waardevoller vriendschap is dus, volgens deze tekst. De waarde van vriendschap rust op iets gezamenlijks wat niet te creëren is, maar ontdekt moet worden. Vriendschap begint dan ook vaak met: “Huh? Jij ook? – Ik dacht dat ik de enige was..”. Een ontdekking.

Een voorwaarde voor het hebben (krijgen) van vriendschap, is voorkomen dat het hebben (krijgen) van vriendschap het doel op zich is. Een vriendschap gáát ergens over, een gezamenlijke interesse/ervaring/geschiedenis of iets dergelijks. Deze gezamenlijke ontdekking vormt de start van een vriendschap, maar is op zichzelf nog onvoldoende.

Het bouwen en onderhouden van vriendschap

Keller geeft in zijn preek vier punten aan die je kan beschouwen als ‘bouwstenen’ voor een goede vriendschap. Tegelijkertijd kan je ze beschouwen als punten waarop je bestaande vriendschappen kunt beoordelen. Niet geheel toevallig beginnen ze in het Engels allemaal met een C. Helpt je onthouden, zeg maar.

1. Constancy (constandheid)

Een vriend(in) heeft altijd lief, in de goede tijden én in de slechte tijden. In tijden dat het op rolletjes loopt en in tijden dat er veel tegenslag is. Teveel vriendschap met iemand kan beklemmend worden. Maar beschikbaar zijn voor de ander is van belang, juist op de momenten dat het er toe doet.

2. Carefulness (zorgvuldigheid)

Een goede vriend(in) is met je verbonden. Hoe kan iemand intens verdrietig zijn terwijl een goede vriend(in) de tijd van zijn/haar leven heeft (wetende dat de vriend(in) lijdt)? Als ouder ben je net zo gelukkig als je ongelukkigste kind, noemt Keller. Dit weerspiegelt ook de emotionele verbondenheid bij vriendschap wat zich uit in onder meer zorgvuldigheid en fijngevoeligheid.

3. Candor (vrijmoedigheid)

Net als het contrast tussen barmhartigheid en rechtvaardigheid waarover ik eerder blogde, bestaat er een zeker contrast tussen zorgvuldigheid en vrijmoedigheid. Een paradox? Soms is het aan jou om vrijmoedig te spreken tegen een vriend(in). Misschien zelfs profetisch? Dat zijn lang niet altijd de woorden die op dat moment prettig klinken. Maar een goede vriend(in) spreekt ze toch uit.

4. Counsel (in vertrouwen nemen)

De laatste bouwsteen is in vertrouwen nemen, vrij vertaald vanuit counsel. Volgens Keller wordt daar in Spreuken niet het geven van advies mee bedoeld, maar het in vertrouwen nemen van iemand. Kwetsbaar willen en durven tegen je vriend(in). Dat is niet hetzelfde als al je gevoelens ventileren. Wel is er een zekere vorm van intimiteit en transparantie, in balans. Een echte vriend(in).

“A friend always lets you in and never lets you down.” – Tim Keller

De kracht voor vriendschap

Vriendschap(pen) bouwen en onderhouden is niet eenvoudig. Het kost tijd en inspanning. Vriendschappen zijn ook niet altijd wederzijds, en dat kan pijnlijk zijn. We zijn ook vaak zelf niet de goede vriend(in) die we willen of kunnen zijn. Lukt het jou om er onvoorwaardelijk te zijn voor de ander? Het is niet gemakkelijk (net als geloven)!

In Johannes 15 noemt Jezus de discipelen zijn vrienden, ondanks dat ze eerder in slaap vielen. God liep met Adam en Eva door het paradijs, een beeld van vriendschap. Samen door het leven lopen, een metafoor voor vriendschap. In Jezus zien we hoe (perfect) invulling te geven is aan vriendschap. Dat kan ons kracht geven omdat we weten dat Hij voor ons deze onvoorwaardelijke vriend is. Hij wil ons geven wat nodig is om zo’n vriend(in) voor de ander te zijn.

Vriendschappen

Een goede vriend(in) scherpt je. Er is niks mis met constructieve conflicten in een vriendschap. Een vriend(in) kan uit een onverwachte hoek komen. Vriendschappen, en dus ook christelijke vriendschappen, zijn belangrijk. Ontdek ze, bouw en onderhoud ze, en ontvang daarvoor de kracht die nodig is om je ervoor in te zetten!

“Make Him the friend your heart desires, and you’ll have all the friends you need.” – Tim Keller