Skip to main content

De Dood van de Zoon (afscheid)

Dit jaar kon je de passievoorstelling De Dood van de Zoon voor het laatste meemaken. Renco was voor het derde achtereenvolgende jaar aanwezig in Zwolle en deelt zijn ervaring.
| Renco Schoemaker |

Een lastige keuze dit jaar: de laatste editie van passievoorstelling De Dood van de Zoon in Zwolle viel ten dele samen met wat in onze gemeente het bronweekend is gaan heten. Een moment van bezinning en toerusting voor o.a. kerkenraadsleden, met dit jaar als thema: de liturgie. De voorgaande twee keer dat ik De Dood van de Zoon meemaakte, maakte dit erg veel indruk op me. Daarom besloot ik toch wederom te gaan. Over mijn eerste kennismaking in 2014 schreef ik deze blog. In 2015 typte ik dit uitgebreide verslag. Dit jaar geen wederom een uitgebreid verslag om te voorkomen dat ik in de herhaling val én omdat het me domweg aan de tijd ontbreekt (hoe onsympathiek dat ook klinkt). Dus, wat vond ik van de geheel nieuwe passievoorstelling dit jaar in de Oosterkerk in Zwolle?

Nieuw album

Ken je dat? Dat een van je favoriete bands met een nieuw album komt en qua muzikale stijl afscheid neemt van wat je gewend bent? Voor mij is dat altijd even wennen/slikken. Dat ze bij De Dood van de Zoon een compleet nieuw programma maakten voor hun laatste tour getuigt van lef. Tegelijkertijd vond ik het jammer enkele nummers die ik ben gaan waarderen door de voorgaande twee edities, te zien ontbreken in de orde van dienst. En waar ik bij een nieuw album na enkele luisterbeurten tot een definitief oordeel kom, heb ik die luxe hier niet. Gelukkig kostte het mij desondanks geen enkele moeite om wederom in volle aandacht de laatste uren van Jezus’ leven ‘mee te maken’, in de gesproken woorden en in de muziek.

De Dood van de Zoon (afscheid)

Oog van de orkaan

Bij binnenkomst kan ik direct al genieten van wat ik ervaar als een eerbiedige sfeer. Vlak voor aanvang is het doodstil en komen de (vele) muzikanten en zanger(essen) op. We hebben onze telefoon op stil, maken uitsluitend foto’s zónder flits en laten gelukkig (!) het klappen weer achterwege. De voorstelling vangt aan met, net als vorig jaar, Blackbird Song van Lee Dwyze. We maken kennis met Jezus die op een ezel onthaald wordt als koning. Een mooi beeld: Jezus als oog van de orkaan. De mensen zingen, roepen, juichen terwijl Jezus stil voorbij trekt omdat hij weet wat er komen gaat. Twee vrouwen vertolken met nummer Look for me as you go by van The Innocence Mission met verve. Vooral de herhaling op het einde grijpt me aan.

Hang my head low, so low
Every burden shall be lifted
Every stone upon your back slide into the sea

It’s me for you and you for me

Alle tijd, toch?

We vervolgen de vertelling met de viering van het Pesachmaal. Er heerst een feestelijke en tegelijk gespannen sfeer aan tafel. De discipelen halen mooie herinneringen op, maar Jezus heeft nog geen kan of kruik aangeraakt. Ze halen hun schouders op, “Alle tijd, toch?” Samen feesten kan later ook nog.

We luisteren naar het meer uptempo nummer First day of my life van Bright Eyes dat me niet echt weet te pakken. Muzikaal kan ik er van genieten, maar tekstueel verwart het me (op deze plek in de vertelling). Hierna krijgt Judas het woord en we maken kennis met zijn verbazing, ongenoegen en onzekerheid. Hoezo, koninkrijk in de hemelen? Hij verwachtte een (groots) aards koninkrijk. Op zijn teleurstelling zegt Jezus niets meer dan “Doe wat je moet doen”. Daarna horen we The one I love in de versie van Rosie Thomas (het origineel is van R.E.M.). Fire! ofwel het vuur van het verraad dat Judas uiteindelijk zal verteren.

BAM

Jezus bidt alleen in de tuin van Getsemane en is bang voor wat komen gaat. Het daarop volgende nummer start intentioneel vals, maar is erg mooi. Een traditioneel nummer, hetzij ingekort tot één vers: Walk this lonesome valley. De verteller maakt ons deelgenoot van Jezus’ angst en zijn droefenis. De beker gaat niet aan hem voorbij, ook niet nadat hij vraagt: “Vader, neem deze drinkbeker van mij”. En dan BAM. Elektrische gitaren, stevige drums en bas. Het grijpt je bij de strot. Het doet denken aan One of These Days van Pink Floyd in de vorige twee edities. Wauw, de kracht van muziek. Erg goed.

Mercy
Mercy
Mercy

Wat Jezus deed en wat wij deden

Jezus’ angst neemt af, het bidden is voorbij. Hij weet wat er gebeuren zal. Op de achtergrond speelt de pianist gezang 392. Deze aloude, o zo bekende tonen maken dat ik een paar keer moet slikken. Wat ontzettend mooi dat dit gezang een plek vond tussen alle andere muziek. Pas bij het schrijven besef ik mij dat het de (‘officiële’) intro is op het volgende nummer: Nabij, door Beu. Een Nederlandstalig nummer dat verweven wordt met de vertelling. De kus van Judas, het oor dat wordt afgeslagen door Petrus.

Al wat zeurt aan willekeur
Al wat gebroken is blijft bestaan
Blijf mij nabij

De twee vertellers nemen onze gelijktijdig mee in het verhoor van Jezus en het verraad van Petrus. We horen beide verhalen dus tegelijk wat uitmondt in Jezus die zegt op de vraag “Bent u de koning van de joden?” Ik ben het. En Petrus die zegt op de vraag of hij niet bij Jezus hoorde: Ik ben het niet. Een indrukwekkend moment in de voorstelling. Jezus die de schuld op zich neemt en Petrus (wij) die ontkennen bij hem te horen. De muzikanten vertolken Dig, van Adam Again. Goede vondst met een ingetogen elektrische gitaar en prachtige vrouwelijke stem in het tweede vers. En dan weer zo’n moment dat muziek ineens aanzwelt en je bij de strot grijpt. Wauw, het maakt dat je je intens verbonden voelt.

(de weg naar) Golgotha

Na zijn veroordeling komt de tocht naar Golgotha waarvan je weet dat ie komt, maar waarvan je tegelijkertijd hoopt dat ie niet hoeft te komen. Onder het nummer Agnus Dei van Bifrost Arts maak ik me op voor het zware en confronterende deel van de voorstelling. De kaarslampen op het podium gaan aan (die stonden er kennelijk) en we maken wederom kennis met het nummer Days and a day van Madensuyu. Strijkers bezorgen me kippenvel en ik sluit mijn ogen om helemaal op te gaan in de vertelling en de muziek. De muziek zwelt aan en richting het einde hoor ik wederom die hamer. Eerst subtiel, maar steeds harder. De hamer waarmee Jezus aan het kruis wordt gespijkerd. Die waarheid verdragen valt me zwaar, en ik slik.

Het volgende nummer is net als vorig jaar Spiritual, van Spain. Een mooie vondst die past bij het perspectief van de moordenaar die naast hem aan een kruis hangt, en vergeving vraagt. Een geslaagde afwisseling tussen mannelijke en vrouwelijke zang. Aan het einde een koor dat de diepe woorden herhaalt:

Jesus, Jesus
All my troubles, alle my pain
Will leave my once again

Eli, Eli, lema sabachtani

De duisternis valt, de mensen vertrekken en Maria kijkt toe. Zowel de hemel als Maria zwijgt en Jezus zegt “Eli, Eli, lema sabachtani” (Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten? Mat. 27-45-46). Helaas heeft Damien Rice met Cold Water ruimte moeten maken voor het in mijn ogen minder passende Oh, God where are you now? van Sufjan Stevens. Qua tekst een goede vondst, maar qua muziek minder geslaagd.

Boven Jezus hangt een bord met daarop de tekst ‘Koning der Joden’ in drie talen. Een doornenkroon op zijn hoofd, zijn mantel vergokt. Het kruis als zijn (aardse) troon. Eenzaamheid. ‘Slechts zijn hart klopt nog’. Dat brengt ons bij Nothing but heart, van Low. Een mooie canon met het koor op het einde kan niet voorkomen dat ik hier meer ‘mineur stemming’ passender had gevonden. Daarnaast wordt de zinsnede ‘I am nothing but heart’ wel errug vaak herhaalt.

De bass drum houdt aan als de rest van de muzikanten stilvalt. Dan de stilte. “In uw handen beveel ik mijn geest”. De kaars uit, het licht uit, doodstil. Eerbied. En ik vraag mij af: zullen we ooit werkelijk de diepte van dit offer verstaan? Reminiscence, van Ólafur Arnalds volgt en wij als bezoekers krijgen de tijd in stilte over deze vraag na te denken. Althans, dat ik wat ik doe met gesloten ogen. Erg mooi en passend.

Rouw dragen

De vrouwelijke verteller neemt ons mee in het perspectief van Maria (alhoewel ze soms lastig te verstaan is hier). Het nummer Mary’s Lullaby, van Wilder Adkins past dan ook erg goed. Wederom een goed gebruik van zowel vrouwelijke als mannelijke zang. En ik realiseer me ineens dat het bijna afgelopen is, deze voorstelling.

Sleep and rest your eyes, my love
Let me warm you in my arms
The world is weeping all about
Tonight such peace is in my heart

De rouw van God, als je dat zo zou kunnen noemen, werd vorig jaar treffend verwoord in het nummer Boven is het stil, van Leendert. We doen het met het traditionele nummer David’s Lamentation wat alsnog weet te pakken, ondanks de korte duur. Vooral het a capella slot maakt indruk en werd goed ondersteunt door het licht.

Dan spreekt de verteller de aangrijpende woorden: Rust zacht, lieve meester.

There is a Kingdom

En dan het slot. Kan een nummer Healing Day van Bill Fay toppen? Het getuigt van lef dat ze hier een andere keuze hebben gemaakt. Dat was even wennen, zie ook de eerste paragraaf. Maar wat een ontzettend pakkend slot met There is a kingdom, van Nick Cave. Dat refrein echoot nog steeds in mijn hoofd. De opbouw van het nummer, het ontzettend krachtige refrein en het slot waarin de muzikanten één voor één hun bijdrage aan het nummer staken en de kerkzaal verlaten. We blijven achter met de hoopvolle boodschap.

There is a kingdom
There is a king
And he lives wihout
And he live within

Inderdaad, een gevoel van hoop is wat dit nummer bij mij achterlaat. Ik had het al eens over hoop in deze blog en hoop er binnenkort meer over te schrijven.

Tot slot

Ik heb genoten van deze passievoorstelling, al voelt het wat ongepast dit zo te verwoorden. Niet alle nummers spraken me evenveel aan, maar een (nagenoeg) ongewijzigd programma voor de laatste keer De Dood van de Zoon zou ook te ‘makkelijk’ zijn geweest, en daarmee allicht ook onbevredigend.

Jammer dat jullie stoppen, maar vooral veel dank voor het mooie, het diepe en het aangrijpende van drie jaar De Dood van de Zoon. Ik ga op zoek naar een andere invulling van het vacuüm dat achterblijft nadat jullie het eerst zelf gecreëerd hebben.

Iets meer over auteur Renco Schoemaker

Renco is ruim 35 jaar, man en vader van twee. Hij was eerder jeugdouderling in zijn gemeente in Zwolle. Hij mag graag fietsen, hardlopen, tv series kijken en bloggen. Luistert tot slot graag naar harde christelijke herrie.

Categorieën

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.