Arbitraire zondagsrust

Momenteel beluister ik de bijbel als een audioboek. Deze mededeling kan doorgaans op veel bewondering en respect rekenen van mijn mede-christenen. Immers, vinden we allemaal niet dat we te weinig in de bijbel lezen? Maar nee, dan Renco. Die beluistert de bijbel wanneer hij kan via een audioboek. Dat klopt weliswaar, maar ik moet u bekennen dat het nog niet erg hard gaat.. Wel rondde ik vanmorgen het tweede (jaja) bijbelboek, Exodus, af. Buiten dat ik veel geleerd heb over de tabernakel (acasiahout, anyone?) staat daar ook stevige taal over de zondagsrust (sabbatsrust). Neem bijvoorbeeld de vraag of je soep mag opwarmen op zondag. U ziet, tijd voor een overpeinzing: mogen de luiken op zondag nu wel of niet open?

Teksten

Om maar met de deur in huis te vallen, hierbij eerst een paar stevige teksten uit Exodus. Afgezien van de rust die God nam na het maken van de aarde zoals beschreven in Genesis, valt het woord sabbat op deze letterlijke manier voor het eerst in Exodus 16:23. Zoals u niet onbekend lezen we erover in de tien geboden zoals we die vinden in Exodus 20:8-11. Tot slot wordt er nog een keer uitgebreid stil gestaan bij de sabbatrust in Exodus 31:12-17:

De sabbatsrust
De HEER zei tegen Mozes: ‘Zeg tegen de Israëlieten: “Neem wel steeds mijn sabbat in acht, want elke generatie opnieuw is die dag voor mij en voor jullie een teken dat eraan herinnert dat ik, de HEER, jullie geheiligd heb. Neem de sabbat in acht, want het is voor jullie een heilige dag. Wie hem schendt, moet ter dood gebracht worden; ieder die dan werkt, moet uit de gemeenschap gestoten worden. Zes dagen mag je werken, maar de zevende dag is het sabbat, een dag van volstrekte rust, die aan de HEER gewijd is. Wie op sabbat werkt, moet ter dood gebracht worden.” Generatie na generatie moeten de Israëlieten de sabbat in acht nemen en vieren. Voor mij en hen is die dag een teken van een eeuwigdurend verbond, want in zes dagen heeft de HEER de hemel en de aarde gemaakt, en de zevende dag heeft hij gerust om op adem te komen.’

Ferme taal, niet? En toch denken veel mensen dat ‘dit soort teksten’ alleen voor komen in de Koran. Dat bewijst dit filmpje wel op schreeuwsite geenstijl. Blogger Len zoomde al eens eerder in op de wetten uit het oude testament: Wettisch: the way to go? of moeten we de wetten maar overslaan? Hoe zit het met de natuurwetten? Vandaag wil ik niet stilstaan bij deze (interessante) vraag, maar jullie meenemen in mijn persoonlijke reis met de zondagsrust en wat ik daarin leerde.

Vroegah

Toen de Heinkenen kratjes nog geel waren, mocht ik helemaal niks op zondag. Nee, da’s flauwe kul. Ik moet wel eerlijk zijn hier, niet in de laatste plaats omdat mijn moeder één van de meest trouwe lezers van onze blog is. Waarvoor dank! Maar zondag was zeker anders dan de andere dagen. We probeerden niet op zondag te tanken, het treinreizen tot een minimum te beperken en een zwembad bezoeken bij 30 graden zat er op zondag niet in. Naar een recreatieplas, met betaald parkeren, kon in het hoogst uitzonderlijke geval met lichte tegenzin. Maar naar een ijsje konden we fluiten. Vrienden gingen naar de bios, uit eten of naar de stad op koopzondag. Not us. Huiswerk uitstellen tot de zondag werd ons niet in dank afgenomen.

Wel moet ik er aan toevoegen dat ik dit, een enkele keer daargelaten, niet als enorm vervelend heb ervaren. Ik heb geen nare herinneringen aan ’taaie zondagen’. We hebben het onze moeder ook niet altijd gemakkelijk gemaakt en ik kan met nog een aantal situaties bedenken waarin we m’n moeder spreekwoordelijk zo ongeveer met de rug tegen de muur hebben zetten. Want de zondagsrust is verdraaid lastig. Voor een volwassene en laat staan voor een volwassene die dit consequent moet uitleggen aan één of meerdere kinderen. Ik houd m’n hart vast met een zoontje van 3 en een dochtertje van 0.

Grens

Als je volgens de wet uit de bijbel wilt leven, kan er niet veel op de sabbat (zondag). Je kan je vraagtekens hebben bij de inwisseltruc van de sabbat voor de zondag, maar persoonlijk houd ik mij vast aan één dag per week die anders is. Eén dag waarop God écht centraal staat. Maar wat betekent dat voor wat je op die dag wel/niet doet? De saaiste of leukste dag van de week (tip)? In het nieuwe testament lezen we in bijvoorbeeld Mattheüs 12:1-16 hoe Jezus reageert op de aantijging van de farizeeën dat de discipelen aren plukten in het land omdat zij honger hadden (op sabbat). Nou, die worden even aangepakt hoor, door Jezus. Maar waar ligt de een grens? Voor nu beperkt ik mijn hierbij tot christenen: wat doe je wel en wat doe je niet op zondag? Of misschien lees je het meer als: wat mag je wel en wat mag je niet op zondag? Hoe houd je de zondag heilig zonder dat je doorslaat in tal van regeltjes zoals bij de farizeeën?

Arbitraire grens

In het verleden is al veel gediscussieerd over de zondagsrust. En er zal nog veel meer over gediscussieerd worden. Laat onverlet dat iedereen niets meer doet dan zichzelf verhouden tot dit spanningsveld: heilig <-> wettisch. Ik keur (van binnen) soms keuzes van anderen af, net zoals anderen allicht mijn keuzes zullen afkeuren. Wat voor de één prima kan op zondag, is voor de ander onbespreekbaar. Hierover praten is zinvol omdat het kan leiden tot een bijstelling van je ideeën hierover. Zo is mijn idee over de zondagsrust de afgelopen 10 jaar behoorlijk veranderd. Dat van mijn moeder volgens mij ook wel, maar misschien in mindere mate. Echter, hierover discussiëren is volstrekt onzinnig. Discussiëren als in: een gesprek met als doel de ander te overtuigen van jouw gelijk.

Waarom dan onzinnig? Omdat je zelf ook een ‘positie’ hebt ingenomen in het spanningsveld heilig <-> wettisch. Ergens heb je hierbinnen een grens gelegd, maar die is mijns inziens volledig arbitrair. Hoe kan je een ander dan aanspreken op zijn/haar arbitraire grens?

Tot slot

Met bovenstaande in het achterhoofd lees ik dan wijze woorden uit Romeinen 14. Daar lees ik dat Jezus centraal staat, en niet regels. De titel van het hoofdstuk is: Aanvaard elkaar, zoals Christus u heeft aanvaard. Het zet de hele discussie het hele gesprek over zondagsrust in een volkomen ander perspectief. Waar gaat het om in ons leven? Wat en wie staat centraal? Een dag apart houden, een dag waarop alles wat ons doorgaans bezighoudt naar de achtergrond verdwijnt om ruimte te maken voor Hem die ons vrije mensen maakte. En vrije mensen mogen we ook zijn op zondag.

Wanneer de liefde voor elkaar en voor Jezus de ruimte krijgt, zal je die aparte gezette dag ook een andere invulling willen geven dan de andere zes dagen. Wat je op die dag wel en niet doet is aan jou om te beslissen. Maar besef je dat zowel jijzelf als de ander een arbitraire grens legt en dat die grens zelden op dezelfde plek ligt. Wees bereid de andere te vertellen over jouw keuzes en om de ander te (leren) kennen in zijn/haar keuzes. Voorkom wetticisme en vergeet tegelijkertijd niet dat heilig onder meer betekent:

Heilig: “Door wijding aan het goddelijke bijzonder gemaakt”